تأملی برآسیبشناسی دوستی ها
این نکته را همه ما میدانیم که تمام خوشبختیها و سعادتها در امکانات مادّی و دنیوی خلاصه نشدهاند؛ بلکه یک سعادت هست که از خیلی چیزها بهتر و مطلوبتر است، امّا هر کسی دارای آن نیست و آن، همنشین و رفیق خوب است.
جوان از روحیهای پاک و سرشار از زیبایی و مهربانی برخوردار است و این روحیه حسّاس او در رسیدن وی به اهداف خویش بسیار با ارزش است و نباید این روحیه، دچار آسیب یا خطر شود. یکی از این خطراتی که جوان را تهدید می‌کند، همنشین و رفیق بد است. جامعهپذیری، فرایندی است که در جریان آن، انسانها طی چندین سال و در سنین مختلف، الگوهایی را از یکدیگر یاد میگیرند.
بسیاری از الگوهای پذیرفته شده و مورد قبول جوانان، پیشنهادی از ناحیه دوستانشان است؛ زیرا جوانْ بیشتر به گروه همالان و همسالان خود بها میدهد تا به دیگران . لذا دوست و همنشین انسان می‌تواند آثار و کارکردهای مثبت و یا منفی بر شخص بگذارد و ما در این نوشتار به گوشهای از کارکردهای منفی و ویژگی های دوست بد خواهیم پرداخت.
رویکرد اسلام به دوستی
وقت دوستیها رنگ می بازد؟
نقل یک حکایت قدیمی
دو دوست با پای پیاده از جاده ای می گذشتند، بین راه بر سر موضوعی اختلاف پیدا کردند، یکی از آنها با عصبانیت و از سر خشم بر چهره دیگری سیلی زد، دوستی که سیلی خورده بود، سخت آزرده شد، ولی بدون آن که چیزی بگوید روی شنهای بیابان نوشت: «امروز بهترین دوست من بر چهره ام سیلی زد.» سپس هر دو به راه خود ادامه دادند تا به یک آبادی رسیدند، تصمیم گرفتند کمی آن جا بمانند و کنار برکه استراحت کنند. ناگهان دوستی که سیلی خورده بود، لغزید و در برکه افتاد و نزدیک بود، غرق شود که دوستش به کمکش شتافت و او را نجات داد.
مرد نجات یافته بر روی صخره ای سنگی این جمله را حک کرد: «امروز بهترین دوستم مرا از غرق شدن نجات داد».دوستش با تعجب از او پرسید: چرا آن روز که به تو سیلی زدم آن را روی شنهای صحرا نوشتی، ولی اینک محبت مرا روی صخره حک می کنی؟
او لبخندی زد و پاسخ داد: وقتی دوستی ما را آزار می دهد، باید روی شنهای صحرا بنویسیم تا بادهای بخشش آن را پاک کند، یعنی بدی افراد را باید زود فراموش کنیم، ولی وقتی خدا محبتی در حق ما می کند، باید آن را روی سنگ حک کنیم تا هیچ چیز نتواند آن را از بین ببرد و هرگز آن محبت را فراموش نکنیم.
تعریف دوستی
دوستی نوعی ارتباط بین افراد است که در دوره های مختلف سنی تغییر می کند، ولی داشتن دوست خوب در تمام مراحل زندگی لازم و ضروری به نظر می رسد. روانشناسان معتقدند؛ دوستی مطلوب زمانی بین دو نفر برقرار می شود که رابطه عاطفی دو جانبه و متقابل برقرار شود و هر چه ویژگیهای شخصیتی آنان به هم نزدیکتر باشد، دوستی با معناتر و عمیق تر می گردد.
حسادت گاهی عشق را از بین می‌برد
گاهی اوقات احساسات حسادت‌آمیز می‌توانند از حد و اندازه خارج شوند. برای مثال هنگامی که مردی به خاطر صحبت همسرش با یک دوست قدیمی یا به خاطر اینکه با یکی از اعضای خانواده به گرمی احوال‌پرسی می‌کند، صحنه ناگواری ایجاد می‌کند یا زنی به خاطر اینکه متوجه می‌شود رییس همسرش هم زن است دچار حمله جنون‌آمیز حسادت می‌شود، همان زمانی است که کنترل این حس از توان شخص خارج شده است. چنین واکنش‌هایی می‌تواند آسیب سختی بر رابطه وارد کرده و موجب شود که هر دو نفر در تمام مدت احساس بی‌ثباتی کرده و مدام در حال نگرانی و احتیاط باشند تا مبادا حس حسادت دیگری را تحریک کنند. شخص حسود نیز که معمولا از مشکل خود باخبر است، دایما در میان دو حس مقصر دانستن خود و توجیه رفتارش سرگردان است.
چگونه بر حسادت غلبه کنیم؟
چیره شدن بر حسادت به صبر و بردباری و کوشش فراوان نیاز دارد. اگر حس می‌کنید حسادت شما در مشکلات دوران کودکی‌تان ریشه دارد، می‌توانید از مشاوره بسیار سود ببرید. اگر قبل از این در رابطه‌ای به شما خیانت شده است، باید ابتدا با این موضوع کنار بیایید. در اینجا به مواردی که می‌تواند مفید باشد، اشاره می‌کنیم:
• شرایط و احساسات موجود را با واقع‌بینی بررسی کنید.
• به مواردی که حس حسادت شما را بر می‌انگیزند خوب فکر کنید و از خودتان بپرسید که این موارد تهدیدکننده تا چه حد واقع‌گرایانه هستند. نگرانی شما از در خطر بودن رابطه‌تان تا چه حد بر پایه شواهد واقعی است؟ و آیا رفتار خودتان موقعیت را بدتر نمی‌کند؟
• مثبت‌اندیش باشید. هنگامی که نیش حسادت را حس می‌کنید، به خود یادآوری کنید که همسرتان دوست‌تان دارد، به شما وفادار بوده و برایتان احترام قائل است. به خود بگویید که فردی دوست داشتنی هستید و هیچ چیزی برای نگرانی وجود ندارد.
• شک و تردید خود را برطرف کنید. یکی از بهترین راه‌های مبارزه با حسادت این است که از طرف مقابل خود بخواهید اطمینان شما را جلب کند. مراقب باشید که حالت عیب‌جویی، تکه‌پرانی یا قلدری پیدا نکنید. بلکه احساس عدم امنیت خود را توضیح داده و از او بخواهید در رفع این مشکل به شما کمک کند.
دوستان اینترنتى
هر روز بر تعداد سایتها افزوده مىشود و حجم عظیم اطلاعات با سرعتى باور نکردنى و به سهولت، مرز کشورها و قارهها را در مىنوردد و اینترنت مىرود تا رؤیاى دهکده جهانى را تحقق بخشد. بر طبق آمار تکفا (توسعه کاربران فن آورى اطلاعات) تنها در آغاز سال 2003 میلادى تعداد 480میلیون نفر در دنیا از اینترنت استفاده نمودهاند که این تعداد تا سال 2005 م. به 1.12 میلیارد نفر در جهان رسیده است.1
این در حالى است که اینترنت در ایران، بیش از آن که از جنبههاى علمى - تحقیقاتى مورد بررسى قرار گیرد، با عناوینى چون وبلاگ، چت و ایمیل شناخته شده است. در چنین دنیایى، از پیامها و تبلیغات سیاسى گرفته تا فیلم و موسیقى کرایهاى و از ردیابى یک بسته پستى تا شرکت دریک کنسرت با شکوه، همه وجود دارند. جالب است سرى هم به وبلاگها و چت رومهاى داخلى بزنیم تا معناى فناورى اطلاعات و کاربرد بهینه آن را بهتر درک کنیم.
حجم عظیمى از اطلاعات، در تبلیغات، حراجهاى اینترنتى، تشویق به خرید، شرط بندىها، تصاویر نامناسب، دوستیابى و در همسریابىهاى اینترنتى خلاصه شده است. ایمیلهاى عاشقانه، طنزهاى اینترنتى غیر اخلاقى، حجم عظیمى از اشعار ناموزون و درد دلهاى کهنه، گفتوگو، چتهاى به ظاهر دوستانه و... همه سهم ما از این شبکه جهانى است.سهولت در دسترسى به اطلاعات، موجب افزایش تغییرات اجتماعى و اقتصادى پیش بینى نشدهاى گردیده است؛ اما پیشرفتهاى مذکور، حائز جنبه خطرناکى نیز مىباشد که پیدایش انواع جدید جرایم و نیز بهره بردارى از فن آورى جدید در ارتکاب جرایم سنتى، بخشى ازآن به شمار مىرود. علاوه بر این، عواقب و پیامدهاى رفتار مجرمانه، مىتواند خیلى بیشتر از قبل و دور از تصور باشد؛ از این جهت که محدودیتهاى جغرافیایى یا مرزهاى ملى آن را محدود نمىکند. فن آورى جدید، مفاهیم موجود را دچار چالشهایى ساخته است و جنایتکاران غالبا در مکانهایى به غیر از جاهایى که آثار و نتایج آنها ظاهر مىشود، قرار دارند.
فضاى سایبر، روان و قابل دسترس براى همگان، به خصوص براى کاربرانى است که على رغم تخصص و دانش خود، به اصول اخلاقى متعهد و پاىبند نبوده، اینترنت رااز اهداف متعالى و تعریف شده آن دور ساختهاند و «چو دزدى با چراغ آید، گزیدهتر برد کالا».
دوستان اینترنتى، دشمنان خانگى
در شماره پیش گفتیم که بسیارى از دوستىها به مدد اتاقهاى گفتوگو و چترومهاى داخلى و خارجى طعم دیگرى دارد. اگرچه در بسیارى از کشورها افراد از چت، براى تبادل اطلاعات و دوستیابىهاى علمى - تحقیقاتى استفاده مىکنند، اما در ایران جوانان ساعتها به گفتوگوهاى تفریحى مىپردازند. و حالا ادامه مطالب...
همتایان شما چه کسانی هستند؟
وقتی شما بچه کوچکی بودید معمولا والدینتان برایتان دوست پیدا می‌کردند، شما را به ورزشگاه می‌بردند و برای تفریحات شما برنامه‌ریزی می‌کردند. حالا که شما نوجوان شده‌اید، خودتان درباره دوستان و گروهی که با آنها اوقاتتان را می‌گذرانید، تصمیم می‌گیرید. دوستان و همتایان کسانی هستند که همسن شما بوده و تجربیات و سلیقه آنها مثل شماست. شما و دوستانتان هر روز با همدیگر تصمیم می‌گیرید و روی انتخاب و رفتار همدیگر تاثیر می‌گذارید. این مسأله تا حدی طبیعی است. بشر به طور طبیعی دوست دارد با افراد همتا و همسن خودش ارتباط برقرار کند. هر چه قدر استقلال شما بیشتر می‌شود، همتایان شما به طور طبیعی نقش بیشتری در زندگیتان بازی می‌کنند. در نوجوانی و جوانی بیشتر وقت شما با همسن و سالانتان می‌گذرد. همتایان شما می‌توانند هم رتبه‌هایتان در مدرسه، دوستانتان در اماکن مذهبی، ورزشی و یا کلوپ‌های فرهنگی باشند. معمولا همتایان و همسالان در این سنین در شیوه لباس پوشیدن، فعالیت‌ها و سبک و روش زندگی روی همدیگر تاثیر می‌گذارند. معمولا آدم‌ها برای اینکه در گروه همتایان پذیرفته شوند و مورد تحسین آنها قرار بگیرند، در تمام جهات خودشان را به آنها شبیه می‌کنند.
تاثیر همتایان همیشه بد نیست
دو کلید طلایی
دانستن این که چه عواملی باعث افزایش روزافزون دوستی می شود،در واقع به معنای در دست داشتن کلید ورود به اندرون خانه ی دلها است. هر کس که این کلید را در اختیار داشته باشد و راه نفوذ در قلبها را بداند در واقع گنجینه ی دوستی را به چنگ آورده است.
به راستی این کلیدهای طلایی که می توان در دلها راه یافت و دوستی ها را با آن روز به روز زیادتر کرد چه هستند؟ این کدام کیمیا است که باید در پی رسیدن به آن بود؟ ما می خواهیم با به دست آوردن این کلید،قلب دوستان را فتح کنیم تا دیگر هیچ پدیده و حادثه ای نتواند تا پایان عمر آن را از بین ببرد.
1- ابراز علاقه و دوستی