چه کسى را باید به دوستى برگزید؟

چه کسى را باید به دوستى برگزید؟

دوسـت شریک زندگى است . او در انسان مانند روح در بدن جریان و تاثیر دارد, وى آیینه اى است کـه خوبیها و بدیهاى آدمى در آن منعکس مى شود . چنان که پیامبر خدا(ص )فرموده است : انسان آیینه دوست خویش است که هر گونه اذیت و آزار از او دورمى کند. دوسـت جایگاه اسرار و خاستگاه آرزوهاست از این رو لازم است خوشرفتار, خوش نیت , پاکنهاد و از صـفـات خـوب بـرخـوردار باشد تا دوست وى به وسیله او هدایت شود وبه او تاسى کند, چه تاثیر دوسـت بـسـیار زیاد است و گزافه نیست اگر بگویم : دوست مطلق بزرگترین مؤثر در زندگى انـسـان و تشکیل دهنده چگونگى اوست .
و اى بسا شخص شایسته اى که در نفوس یاران و دوستان خـود نـفـوذ و تـاثـیـر کرده و آنها نیز در زمره افرادصالح و شایسته درآمده اند . همچنین بسا فرد نـاشـایـست که بر اثر نفوذ در همنشینان ودوستان خویش آنها نیز ناصالح و ناشایست شده اند . این مـوضـوع امـرى ثابت و غیر قابل تردید است و واقعیت و وجدان و مشاهده آن را تایید و رخدادهاى بسیار در هر زمان ومکان آن را اثبات و اندیشمندان گذشته و حال بر آن تصریح کرده اند.
این امر به سبب اهمیت و تاثیر فوق العاده اى که در زندگى انسان از نظر سعادت و شقاوت او دارد درباره آن نصوص بسیارى از پیامبر گرامى (ص ) و ائمه اهل بیت (ع ) به ما رسیده است که مردم را ترغیب مى کند شایستگان و مخلصان را به دوستى برگزینند و ازهمنشینى و رفاقت با بزهکاران و فسادگران بپرهیزند.
پیامبر گرامى (ص ) و ائمه (ع ) در این باره به ترغیب و تحذیر اکتفاء نفرموده بلکه صفاتى راکه براى دوسـت شـایـسـتـه لازم اسـت بـیان و روشن کرده اند که چه کسى سزاوار رفاقت ودوستى است همچنین صفات همنشین بد و کسى را که لازم است انسان از او دورى وکناره گیرى کند توضیح داده انـد .
احـادیثى که در این باره وارد شده بسیار زیاد است که نمى توان آنها را شماره کرد و یا در ایـن مـخـتـصـر مورد بررسى قرار داد, لیکن ما به اندازه اى از آن احادیث نقل مى کنیم که بتوانیم تصویرى از دوست شایسته را ارائه بدهیم تا او را جستجو کرده و به دوستى برگزینیم , و دوست بد و ناشایست را نشان بدهیم تا ازاو دورى جسته و پرهیز کنیم : پـیـامبر بزرگوار(ص ) فرموده است : از دانشمندان بپرسید و با حکیمان گفتگو کنید و بافقیران همنشین شوید. این دستور براى آن است که پرسش از دانشمندان سبب تهذیب نفس و پاکیزگى عقل , وگفتگو با حکیمان و خردمندان موجب روشنى فکر, و همنشینى با فقرا, باعث سرکوبى نفس است .
امیرمؤمنان (ع ) فرموده است : بدانید همنشینى با دانشمند و پیروى از او آیینى است که باید بدان پـایـبـنـد بود, فرمانبردارى از او وسیله کسب حسنات و محو سیئات و اندوخته اى براى مؤمنان و بـلندى منزلت آنان در حال زندگى و مرگ آنها و سبب آن است که مؤمن به هنگام مرگ به نیکى یاد شود.
نـیـز فـرموده است : جز با خردمند پرهیزگار معاشرت مکن , و جز با دانشمندان پاکدل همنشین مباش , و راز خود را تنها به مؤمن وفادار بسپار. امـام زیـن العابدین (ع ) فرموده است : محفل صالحان و شایستگان سبب هدایت و صلاح ,و آداب و رفتار دانشمندان موجب افزایش خرد است. امـام صـادق (ع ) فـرمـوده است : هر کس در کار سفیهان و نابخردان مداخله کند حقیر وکوچک مى شود و کسى که با دانشمندان معاشرت کند بزرگ و محترم مى گردد. از این رو لقمان فرزندش را تشویق مى کند که با دانشمندان همنشینى و معاشرت کند تا ازاین راه دانـشى سودبخش و تربیتى برجسته و شرافتى بزرگ به دست آورد . او به فرزندش پند مى دهد که اى پسرک من با دانشمندان همنشین باش , و در برابر آنها زانو بزن چه دلها با شنیدن حکمت زنده مى شود چنان که زمین مرده با بارانهاى تند زندگى را از سرمیگیرد. نیز لقمان به او گفته است : کسى که در جاهاى بد وارد شود متهم مى گردد, و کسى که بارفیق بد معاشرت کند سالم نمى ماند, و آن که با دانشمندان همنشینى کند سود مى برد.هرگاه نتوانى بـا دانـشـمـنـدان و حـکـیمان همنشین باشى بر توست با دیگر مردم که صالح وپرهیزگار باشند مـعـاشـرت کنى چه آنها براى تو در سختیها پناهگاه و در آسودگى و رفاه زیب و زیورند چنان که پیامبر خدا(ص ) فرموده است : بر شما باد به دوستان راستین چه آنها براى شما به هنگام رفاه زیور و در وقت بلا پناه و مانع اند. نـیـز پـیـامـبـر خـدا(ص ) در وصـیـت خود به ابن مسعود فرموده است : باید همنشینانت نیکان ودوسـتـانـت پـرهیزگاران پارسا باشند .

ادامه مطلب...

نکاتی درباره دوستی و دوست یابی

نکاتی درباره دوستی و دوست یابی
یکی از مباحث بسیار مهم در مسائل اجتماعی، میزان و نحوه ارتباط انسانها و به عبارتی، دوستیها و روابط دوستانه با یکدیگر است. انسان از انتخاب دوست ناگزیر است و محتاج به دوست. نکته‎ مهم در این میان، تأثیر بسیار زیاد دوست بر شخصیت انسان است که در ایات قرآن کریم و روایات معصومان علیهم‌السلام، به این موضوع اشاره شده است.
در سوره فرقان خداوند حال برخی ظالمان را این‌گونه بیان می‎دارد: ‹‹(روز قیامت) روزی است که می‎بینی ظالم (از شدت حسرت) دست خود را می‌گزد و (می‎گوید:) ای‌کاش با فلان شخص دوست نمی‎شدم!››
امیر المؤمنان سلام الله علیه می‎فرماید: کسی که شخصیت او بر شما مشتبه شد و از دین او اطلاعی نداشتید، به دوستانش نگاه کنید؛ اگر آنان از اهل دین خدایند، پس آن شخص نیز بر دین خداست، ولی اگر دوستان وی بر غیر دین خدا بودند پس بدانید که او نیز هیچ بهره‎ای از دین خدا ندارد1.
در مورد دوست، در احادیث مطالب زیادی بیان شده، اما در این گفتار به فضل خداوند متعال با استفاده از ایات نورانی قرآن کریم، برخی شرایط و ملاکهای انتخاب دوست را بیان می‎داریم.

1.ایمان

از نگاه قرآن کریم میزان شخصیت انسانها رابطه مستقیمی با اعتقادات آنها دارد. کسی که از گوهر با عظمت ایمان بی‎بهره باشد، شخصیت وی در حدی نخواهد بود که ارزش رفاقت و دوستی را داشته باشد تا انسان بخواهد طرح دوستی با چنین کسی بریزد:
یا ایهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَعَدُوَّکُمْ أَوْلِیاءَ تُلْقُونَ إِلَیهِمْ بِالْمَوَدَّةِ وَقَدْ کَفَرُوا بِمَا جَاءَکُمْ مِنْ الْحَقِّ ممتحنه/1 ؛ ای کسانی که ایمان آورده‎اید! دشمن من و دشمن خودتان را دوست نگیرید. شما به آنان اظهار محبت می‎کنید؛ در حالی که آنها به آنچه از حق برای شما آمده، کافر شده‎اند.

ادامه مطلب...

آسیب های دوستی

آسیب های دوستی

در موضوع دوست و دوست یابی آسیب های گوناگونی مطرح است که برای کاستن از آن باید اقداماتی انجام داد:
قدم اول در انتخاب دوست، لزوم آزمایش است. با امتحان و آزمایش، انسان های ناسالم، مشخص می شوند. دوستی با افراد سالم به دلیل اعتماد و اطمینان، استحکام بیشتری دارد. در مقابل، علاقه ای که نه در پی آزمایش بلکه به دنبال احساسات ایجاد شده باشد، تداوم نخواهد داشت.
حضرت امیر(ع) در این باره می فرمایند: «من اتخذ اخا من غیر اختبار الجأه الاضطرار الی مرافقة الاشرار؛(16) کسی که بدون آزمایش، دوستی را انتخاب کند، ضرورت ها، وی را وادار به رفاقت با اشرار می کند.»
البته ناگفته نماند که امتحان و آزمایش انسان ها از شئون خداوند متعال است و اوست که می تواند عباد خود را بیازماید و عاصیان را از مطیعان متمایز سازد. لذا آزمایشی که در این جا مورد بحث است، امتحانی محدود و صرفا برای مصون بودن از عوارض دوست ناباب است. اگر یک انسان سالم با فردی معتاد طرح دوستی بریزد، چنان چه اراده ای قوی نداشته باشد به تدریج زمینه ی انحراف او هموار می شود و چه بسا رذایل اخلاقی دیگر این فرد معتاد در او اثر بگذارد.
رفاقت با اشرار موجب جلب شر برای انسان می شود؛ همانند باد که وقتی به گندابی بوزد، بوی گند را با خود حمل می کند.
آسیب دیگر دوستی با هواپرستان، فراموشی ایمان است. دوست، دوست نیست مگر این که در سه جا دوستی خود را حفظ کند. در سختی ها، در غیاب و در هنگام مرگ.
این خصلت، از مهم ترین ویژگی های دوست است. دوستی که از معصیت پرهیز نکند، ناخودآگاه رفیق خود را به همان ممالک سوق می دهد.

ادامه مطلب...

آسیب‌شناسی رابطه بین دختر و پسر قبل از ازدواج

آسیب‌شناسی رابطه بین دختر و پسر قبل از ازدواج

شتاب روزافزون جامعه ایران در دهه‌های اخیر موجب تغییرات فرهنگی، اعتقادی، بینشی و نگرشی، طرز تفکر، برداشت و طرز رفتار و همچنین تحت تاثیر قرار گرفتن تعامل‌ها و ارتباطات اجتماعی مطلوب و نامطلوب شده و علاوه بر آن که تمام نهاد‌های اجتماعی را تحت تاثیر قرار داده، موجب شده تا زنان و دختران در سازمان‌ها و نهاد‌های مختلف اداری، کارخانه‌ها، شرکت‌های خصوصی و فروشگاه‌ها و از همه مهم‌تر دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی (حدود 64 درصد دانشجویان دختر هستند) حضوری پررنگ داشته و دوشادوش مردان به کار‌های مختلف اشتغال ورزند.
این دگرگونی در عین حال که آثار و نتایج بسیار مثبت و مفیدی به همراه داشته، عوارض و آسیب‌های نامناسب و زیان‌بخشی نیز به دنبال دارد که یکی از آنها شکل‌گیری دوستی‌های نامطلوب یا دوستی‌های خیابانی بین دختران و پسران است که به صورت یک مد اجتماعی درآمده و نه‌تنها در برخی موارد موجب شرمندگی نمی‌گردد بلکه نوعی وجهه خاص، فخرفروشی و چشم و همچشمی در پی داشته و قبح مساله فرو ریخته و این عقیده نادرست پیدا شده که دختر قبل از ازدواج بهتر است با جنس مخالف رابطه و دوستی داشته باشد.
به منظور بررسی این مساله و پیامدهای خانوادگی و اجتماعی محقق بر آن قرار شد تا با استفاده از 50 پرسشنامه که دارای 10 سوال بسته بود آسیب‌های رابطه بین دختر و پسر را قبل از ازدواج در کرج (مترو، پارک‌ها و ایستگاه‌های اتوبوس واحد) به وسیله 5 نفر از دانشجویان در طول 3 ماه مورد بررسی قرار گیرد. به این امید که نتایج این بررسی میدانی و واقعی برای دختران و پسران و خانواده‌ها موثر و مفید باشد.
برقراری اولین ارتباط با جنس مخالف یا داشتن دوست پسر و دوست دختر، سن و سال مشخصی ندارد و در هر سنی بعد از بلوغ جنسی ممکن است اتفاق بیفتد، اما همین که به وجود آمد بویژه اگر اولین تجربه و در سن کم باشد، به یک ارتباط عاطفی و احساسی شدید تبدیل می‌گردد و از آنجا که روح حاکم بر این گونه دوستی‌ها، عشق‌ورزی کور بویژه از جانب پسران و به قصد فریبکاری و التذاذ جنسی و تماس با دختران صورت می‌گیرد و احساسی است و بنا به فرمایش امام علی(ع« )حب الثنیی یعمی و یصم( »یعنی دوست داشتن چیزی انسان را کور می‌کند) واقع‌بینانه نیست و معمولا با شناخت و آگاهی درست صورت نمی‌گیرد، ضمن آن که آسیب‌هایی را به وجود می‌آورد که بویژه برای دختران و بعد هم پسران و زندگی آینده آنان بسیار مضر است به دلیل آن که:
دختر و پسر شناخت درستی از یکدیگر ندارند و بیشتر براساس هوی و هوس تصمیم می‌گیرند. به همین لحاظ زندگی بعدی و ازدواج آنها دوام و بقا ندارد و به سرعت به سردی می‌گراید و به طلاق منجر می‌شود.
جو و فضای زندگی این گونه دختران و پسران پس از ازدواج پر از سوءظن و بدبینی و بدگمانی و بی‌اعتمادی است، بویژه در جامعه ما که نجابت و پاکدامنی دختر بسیار مهم است.
یافته‌های یک پژوهش در آمریکا و همچنین نتایج بررسی حاضر و تحقیق نگارنده در مورد عوامل موثر در طلاق نشان می‌دهد زندگی زناشویی زوج‌هایی که پیش از ازدواج با یکدیگر دوست بوده و زندگی کرده‌اند، با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شده و منجر به طلاق و جدایی می‌شود.

ادامه مطلب...

دوستی پایدار در پرتو تقوا

دوستی پایدار در پرتو تقوا
در مقام بیان ویژگیهای رفیق همراه و همدل و در جایگاه بیان آثار، فواید و کارکردهای تقوا به عنوان یکی از ویژگی های اساسی دوست و رفیق، به یکی از مهمترین و کلیدی ترین آثار آن یعنی حصول بصیرت و ژرف نگری در انسان اشاره نموده و بیان داشتیم که در نسبتی عکس، زمانی که انسان به واسطه مراتبی از تقوا، به مقام بصیرت نایل می شود، آن گاه همین بصیرت سبب شکوفایی و تعمیق هرچه بیشتر تقوا در آدمی می گردد.
مشکلات زندگی، آرزوها و تمایلات بشری گاه موجبات اضطراب و یاس و اندوه را برای آدمی به همراه دارد. مردم در مواجهه با گرفتاری های روزمره زندگی، به دو گروه تقسیم می گردند. عده ای در مقابل آن منفعل و تاثیرپذیر و گروهی فعال و تاثیر گذارند. گروه اول قدرت برخورد با این مشکلات را در خود ندیده و از آنجا که از پشتوانه اعتقادی لازم برخوردار نمی باشند، به شدت مبتلا به یاس و اضطراب گشته و پس از گذشت اندک زمانی، سیمای زندگیشان مبتلا به پوچی و بی هویتی گشته و تیرگی و سیه روزی زندگی شان را فرا می گیرد. اما گروه دوم با اتکاء به نیروی الهی و تحمل و توکل عمیق که همگی منبعث از رعایت تقوا و حفظ دامن نفس از آلودگی و ناپاکیهاست، در برابر تمامی مشکلات و سختیها به مقابله پرداخته و با بصیرت، خویشتنداری و پرهیزکاری، امر خویش را به سرانجام مطلوبی نایل می گردانند. پاداش و ثمره این مجاهدت آنها را خداوند این چنین بیان می نماید: “هان، همانا اولیای الهی را نه ترسی است و نه اندوهی، همان کسانی که ایمان آوردند و تقوا پیشه می کردند، بشارت در دنیا و آخرت برای آنهاست. وعده های خدا را تبدیلی نیست، این همان رستگاری بزرگ است”(یونس64-62/). ایمنی از ترس و اندوه برای اولیای الهی از آن روست که در همراهی خدایند و خدا نیز امر آنها را کفایت می کند: “خداوند با کسانی است که تقوا دارند و نیکوکارند”(نحل128/).

ادامه مطلب...