خانه دوست کجاست؟
محققان میگویند داشتن دوستان صمیمی میتواند به ما کمک
کند که سالمتر بمانیم و بهتر بر استرسهایمان فایق شویم. بررسیهای متعدد
نشان میدهد آنهایی که دوستان صمیمی دارند، در مقایسه با افراد تنها و
منزوی، توانایی بالاتری برای مقابله با بیماریها دارند. با این حساب، 8
توصیه زیر میتواند کمکتان کند به طور غیرمستقیم، توانایی سیستم ایمنیتان
را بالا ببرید.
1 روابط دوستانهتان را در اولویت قرار دهید. زمانهایی را به بودن با
دوستانتان اختصاص دهید، حتی اگر باعث شود ظرفهایتان نشسته بماند یا
نتوانید به بخشی از کارهای روزمرهتان برسید. زمانهایی هم که نمیتوانید
همدیگر را ببینید، با تلفن در تماس باشید.
2 همیشه پذیرای دوستان صمیمیتان باشید. حفظ و ادامه یک رابطه عمیق دوستی
به سطحی از صمیمیت نیاز دارد. از توضیح دادن ترسها و ناامیدیهای درونی و
شخصی خود به دوستان صمیمیتان نترسید.
3 به مشکلات دوستانتان توجه کنید و آنها را بشنوید ولی فقط در صورتی که
خودشان خواستند راهکار پیشنهاد کنید. وقتی دوستانتان با از دست دادن
شغلشان یا به خاطر جدایی از همسرشان و دیگر اتفاقاتی از این دست دچار شکست
میشوند، کمکشان کنید تا دوباره خودشان را باور کنند.
4 برای فعالیتهای مختلف خودتان، دوستان مختلفی داشته باشید؛ دوستانی برای رفتن به سینما، ورزش، مطالعه و ...
5 منتظر درخواست کمک دوستانتان نباشید. وقتی دوستتان مریض میشود، به او
پیشنهاد بدهید که شما برایش خرید کنید یا بچههایش را به مدرسه ببرید.
6 هیچوقت منتظر یک رابطه دوستانه بیعیب و نقص نباشید. مثل یک ازدواج
موفق، دوستی هم نیاز به پرورش و صبوری دارد. گروهی را پیدا کنید که با
علایق شما هماهنگ باشند. شاید شما اهل انجام مراسم مذهبی یا اهل کتاب و
کتابخانه یا جزو یک گروه ورزشی باشید.
7 با غریبهها صحبت کنید (البته از قوه تشخیص و عقل سلیمتان استفاده کنید)
مکالماتی که در موزهها، کتابفروشیها و فروشگاهها صورت میگیرد
میتواند به یک رابطه دوستی منجر شود.
8 در کلاسهای آموزشی مورد علاقهتان ثبتنام کنید. کلاس میتواند محلی برای ملاقات افراد دیگر با علاقههای مشابه باشد.
40 چهره رفاقت
دوستان خوب، ویژگیهایی دارند که آنها را از دیگران
متمایز میکند و سبب میشود دوستان بیشتری در کنارخود داشته باشند.
بنابراین با تغییر رفتار خود به جرگه اینگونه افراد بپیوندید:
1 با هدایای کوچک و ارزنده، دوستانتان را هیجانزده و غافلگیر کنید.
2 وفاداری و احترام در دوستی یکی از نشانههای هوشمندی است.
3 گاهی برای دوستتان روی پیامگیر تلفنش پیام دوستانهای بگذارید.
4 به کسی اجازه ندهید درباره دوستانتان تعیین تکلیف کند.
5 به بچههایتان اجازه ندهید که به شما بگویند با چه کسی میتوانید دوست
باشید و با چه کسی نمیتوانید. این زندگی شماست و لازم است خودتان درباره
همه چیز تصمیم بگیرید.
6 به بچههایتان کمک کنید تا بتوانند با دوستانتان ارتباط خوبی برقرار
کنند. همچنین به آنها اطمینان بدهید که دوستهای شما آنها را خیلی دوست
دارند.
7 به دنبال دوستی بگردید که پس از هر شکست، باز هم بتواند سرش را صاف نگه دارد.
8 حتی اگر در کنار دوستان خوبتان از موضوعی خیلی عصبی شدهاید، باز هم از کوره در نروید.
9 برای اینکه نسبت به یکدیگر علاقه و محبت بیشتری احساس کنید، با هم رازهای کوچکی داشته باشید.
10 در زمان گرفتاری که همه به کمک هم احتیاج دارند، پشت دوستتان را خالی نکنید.
11 یکی از نشانههای اینکه رابطه شما به خوبی در حال پیشرفت است، این است
که دوستانتان بدون هیچ دلیلی و تنها برای شنیدن صدایتان با شما تماس
میگیرند.
12 سعی کنید همه کسانی که با شما دوست هستند، در یک رده سنی نباشند.
13 اگر دوستتان به شما اجازه میدهد که وسایل مورد علاقهاش را قرض بگیرید، بدانید که خیلی دوستتان دارد.
14 اگر یکی از دوستانتان تنها به خودش و نیازهایش میاندیشد، او را ترک کنید.
15 از دوستانتان انتظار نداشته باشید علم غیب داشته باشند و خود به خود از آنچه شما میخواهید، باخبر شوند.
16 اگر دوستی با شما صادق نیست و در کنارش احساس امنیت نمیکنید، او را کنار بگذارید.
17 وقتی یکی از دوستانتان به سراغتان میآید تا اخبار خوب و مثبت
زندگیاش را با شما تقسیم کند، با نگاهی مشتاق و لبخندی شیرین از او
استقبال کنید.
18 در دیدار اول با یک دوست تازه، زیاد پرحرفی نکنید، کسی دلش نمیخواهد داستان کامل زندگی شما را بشنود.
19 اگر کسی که به تازگی با او دوست شدهاید، درباره زندگی شما چیزی نمیپرسد و فقط درباره خودش صحبت میکند، دوست دیگری پیدا کنید.
20 وقتی با دوستانتان شوخی میکنید، زمان خاتمه دادن به شوخی را هم در نظر
داشته باشید، اگر نمیخواهید در پایان به غیر از خنده، اتفاق دیگری میان
شما رخ دهد.
21 اگر شخص مورد علاقه تان ادعا میکند که در برقراری روابط طولانی مدت موفق نیست، کسی را بیابید که موفق باشد.
22 به نقاط ضعف دوستانتان پی ببرید ولی زمانی که بین شما مشکلی پیش میآید، روی آنها انگشت نگذارید.
23 هرگز به خاطر اینکه شخصیت دوستتان را بالا ببرید، شخصیت خودتان را خرد نکنید.
24 وقتی دوستانتان ازدواج میکنند، دوستیتان را با آنان قطع نکنید.
25 دوستتان را به خاطر یک اشتباه تنبیه نکنید و آن اشتباه را به عنوان یک تجربه به او گوشزد کنید.
26 اعتماد، یکی از مهمترین عوامل پیوند میان دو دوست است.
27 از دوستانتان بهانههای واهی نگیرید و هرگز به دوستانتان قولی ندهید که از عهدهاش برنمیآیید.
28 یک دوست خوب حرفهایی که بهصورت محرمانه به وی زده شده است را نزد خود نگاه داشته و رازدار شما است.
29 یک دوست خوب، وقتشناس است و در قرار ملاقاتها و یا میهمانیها قابل اطمینان بوده و سر موقع حضور مییابد.
30 یک دوست خوب به موقعیت و موفقیتهای شما حسادت نمیورزد.
31 یک دوست خوب هنگامیکه دچار بیماری و کسالت میشوید، با شما تماس گرفته و حالتان را جویا میشود و به عیادت شما میآید.
32 دوست خوب میداند که چه زمانی صحبت و چه زمانی سکوت کرده و تنها گوش دهد.
33 هنگامی که حالتان مساعد نبوده و یا دل و دماغ کاری را ندارید و پکر هستید، وی از رفتار شما دلخور نمیشود.
34 اگر شما به فضای بیشتری نیاز داشته باشید و یا میخـواهـید تنها باشید،
آنها این رفتار شما را طردشدگی تلقی نکرده و از شما دلگیر نمیشوند.
35 وقتی نظر او را درباره مسالهای جویا شوید، با جان و دل و صادقانه نظرها
و عقاید خود را در اختیارتان قرار میدهـد و حتـی اگـر بـه نـصایـحش نـیز
عـمل نکنید، ناراحت نمیشود.
36 اجازه نمیدهد کسی پشت سر و در غیاب شما دربارهتان بدگویی کند و به دفاع از شما میپردازد.
37 وقتی به کمک احتیاج دارید، مضایقه نمیکند.
38 روز تولدتان را همیشه به یاد دارد.
39 دوست خوب از شما انتظار ندارد که اتوماتیکوار با عقاید وی در خصوص
مسایلی همچون سیاست، مسایل جنسی و مذهب موافق باشید و به عقاید شما حتی اگر
برخلاف عقایدش باشد، احترام میگذارد.
40 هیچگاه شما را نزد دیگران خرد و تحقیر نـکرده بلکه همواره به شما احترام میگذارد و در حضور دیگران از شما تعریف میکند.
دوست، فرزند ،خانواده
● نقش والدین
میزان نقش و تأثیرگذاری والدین در دوستیهای کودکان و نوجوانان خود تا حد
بسیار زیادی بستگی به سن فرزندان دارد. بچههای پیش دبستانی و کوچکتر برای
آشنایی با همسالان خود به والدین متکی هستند. والدین که برای دوستی بچههای
کوچک خود با همسالانشان تلاش میکنند، در حقیقت پایه اجتماعی شدن
بچههایشان را پیریزی مینمایند.
بچههای دبستانی نیز تا حدودی در روابط دوستانه متکی به والدین هستند که به
راحتی میتوانند بر روابط آنها نظارت و کنترل داشته باشند. اما رواج دوستی
با همسالان یکی از خصوصیات دوره ی نوجوانی است، نوجوانان نسبت به بچههای
کوچکتر از استقلال و آزادی بیشتری در روابط با همسالان خود برخوردارند و
کمتر وابسته به والدین خود میباشند که این امر میتواند به یکی از مشکلات
روابط با فرزندان تبدیل شود.
● راهکارهایی برای والدین:
دوستها و همبازیها
اصولاً ما میخواهیم که کودکان ما خودشان دوست انتخاب
کنند. ما معتقد به آزادی هستیم و با اجبار مخالفیم، و همچنین میدانیم که
معاشرت آزاد یکی از حقوق اساسی و اصلی در دموکراسی است. با این حال، بیشتر
مواقع، کودک «دوستانی» را به خانه میآورد که ما آنان را ناسازگار و سرکش
مییابیم. ما شاید از بچههای بیهودهگر و پرخاشگر منزجر باشیم و یا نینی
کوچولوهایی را که آب دماغشان سرازیر است نتوانیم تحمل کنیم، اما تا زمانی
که رفتار آنان ما را واقعاً آزار نمیدهد، بهترین کار این است که قبل از
مداخله درگزینشهای کودک، مطالعه کنیم و ببینیم که کودک چه سلیقههایی دارد
و چه چیزی او را به خود جذب میکند.
با چه معیاری میتوانیم نحوه ی انتخاب دوست را در کودک خود ارزیابی کنیم؟
دوستها باید تأثیر سودمند و صحیحی بر یکدیگر بگذارند. کودک به فرصتهایی
نیاز دارد تا با شخصیتهایی که متفاوت با شخصیت خود او هستند و مکمل شخصیتش
بشمار میآیند، معاشرت کند.
کودکی که گوشهگیر است و اجتماعی نیست، باید با دوستانی معاشرت کند که
اجتماعی باشند؛ کودکی که از او مراقبت اضافی بعمل آمده و وابسته است، به
معاشرت و همراهی دوستان مستقل نیاز دارد؛ کودکی که میترسد باید با دوستان
شجاعتر معاشرت کند؛ کودکی که رفتار بچگانهای دارد میتواند از دوستی با
یک همبازی بالغتر بهرهمند شود؛ کودکی که خیلی خیالاتی است، باید از
کودکان واقعبینتر تأثیر پذیرد. کودکی را که مهاجم و پرخاشگر است باید با
همبازیهای قوی اما نه جنگجو روبرو کرد.
هدف ما این است که با برقراری ارتباط بین کودک و دوستانی با شخصیتهای
متفاوت نسبت به شخصیت او، روابط صحیح را در او تقویت کنیم و باعث شویم که
وی بتواند رفتار خود را با معیارهای موجود تطبیق دهد.
● پایه ی برخی از روابط را باید سست کرد.
● جملاتی که روح استقلال و آزادی به کودک میبخشند
رای دوستان خود الگوی خوبی باشید
پیدا کرد ن یک یار همزبان ، مثل خیلی از کارهای د یگر اصول و قوانینی دارد
یک نویسند ه ناشناس می گوید:« د وستان در زند گی مانند ستون های یک ایوان
هستند. بعضی وقت ها شما را با بالا نگه می دارند و گاهی به شما تکیه می
کنند . گاهی اوقات فقط کا فیست که بدانید از شما حمایت می کنند.دوستی لذت
زند گی شما را در زند گی دو برابر و غم ها یتان را نصف می کند . زیبا ترین
چیزی که دوستان واقعی کشف کرد ه اند این است که می توانند جدا از هم در زند
گی رشد کنند ، بدون اینکه از هم جدا شوند.»
به ساد گی می توان گفت مهم ترین جایگا هی که هر فرد باید در آنجا یک د وست
داشته باشد ، ازدواج است . به این د لیل مشاوران ازدواج مدا م به زن و شوهر
ها توصیه می کنند که با هم د وست باشند . چون ممکن است شما از همسرتان
طلاق بگیرید ولی نمی توانید دوستتان را طلاق بد هید .
در تجارب و محیط های اجتماعی هم دوستی به تثبیت ارتباط میان افراد کمک می
کند . د وستی پیمان با ارزشی است که با ید به آن احترام بگذاریم ، آن را
پرورش د هیم و بزرگ کنیم .
قوانین طلایی د وستی
بدون شک بزرگ ترین قانون ارتباطی میان انسان ها این است : «با مرد م همان
طور رفتار کن که د لت می خواهد آنها با تو همان رفتار را داشته باشند.» با
این وجود، نباید بر اساس رفتارهای نا درست د یگران ، همان نحوه برخورد را
شما هم در پیش بگیرید . پس به رفتارهای بی اد بانه با نهایت مهربانی پاسخ د
هید . به طور حتم نمی دانید که زند گی آن فرد تا به امروز چطور گذ شته اما
می توانید پیش خود تان این طور تصور کنید که روز خوبی نداشته است.شاید د
وستی که به او علاقه مند ید همان روز شغلش را از دست داد ه ، رئیسش به طور
ناعاد لانه ای او را توبیخ کرد ه یا به خاطر سرماخورد گی کم طاقت شد ه است .
شاید هم متوجه شد ه که فرزند نوجوانش مواد مخد ر مصرف می کند. به هر حال
علت رفتار مناسب دوستتان هر چه باشد ، نباید آن را برای خود تان بزرگ کنید .
یک کلمه محبت آمیز یا لبخند ملایمی که نشان می د هد او را درک می کنید به
این فرد کمک می کند تا رفتار غیر منتظره اش را اصلاح و از شما عذ ر خواهی
کند . وقتی که مرد م در نظر شما بی اد ب و زشت جلوه کنند ، برایتان آزار د
هند ه می شوند . بنابراین چنین احساسی را از خود تان دور کنید.
چهار پیشنهاد برای داشتن د وستی پایدار
برای اینکه د وستی شما پایدار باشد باید قبالیت های زیاد ی داشته باشید :
1 ـ خود خوا هی را از خود تان دور کنید.
2 ـ به دوستتان کاملا توجه داشته باشید .
3 ـ وقتی نیاز دارد با او حرف بزنید و به خوبی به حرف هایش گوش د هید .
4 ـ به او نشان د هید که برایش ارزش و احترام قائل هستید و از او قد ر
شناسی می کنید این کارها روی خود شما هم تاثیر مثبتی می گذارد و علاوه بر
پایدار کرد ن دوستی تان، احساس خوبی پیدا می کنید.
رفیق غم و شاد ی ها
گا هی اوقات در مواقع غم و ناراحتی ، عمق دوستی ها مشخص می شود .اینکه نمی
دانید در چنین مواقعی چه بگویید موضوع مهمی نیست ، بلکه مهم این است که
کنار دوستتان حاضر باشید و هر کاری که لازم است برای او انجام د هید . همه
آد م ها نیاز دارند که در غم و شادی هایشان باهم شریک شوند و بد ین ترتیب
دوستی لذت بخش تری داشته باشند .اگر دوستان در چنین شرایطی همواره در کنار
هم باشند ، پیمان آنها واقعا گرانبها و ارزشمند می شود . وقتی دوستی ها فقط
به مواقع خوشی و شاد ی ختم شود ، دوام چندانی ندارند و به تدریج کمرنگ
خواهند شد.
دوست واقعی کسی است که عیب هایت را جلوی رویت بگوید
یک د وست همیشه خوبی شما را می خواهد و این میل را با مهربانی ، احساسات و
احترام به شما نشان می د هد. از طرف د یگر یک د شمن کسی است که به پیشرفت و
رفاه شما علاقه مند نیست .
باید بدانید وقتی کسی از شما انتقاد می کند نسبت به فرد ی که مدام از او
تعریف و تمجید می شنو ید دوست بهتری است چون انتقاد های او شما را به سوی
پله های پیشرفت سوق می د هد.اگر هر بخش از انتقاد ها را درست ارزیابی کنید ،
در کمال تعجب توجه می شوید که این افراد واقعا دوستان شما هستند . این طرز
فکر همراه با کمی انعطاف پذ یری به شما کمک می کند تا اشخاصی را که از شما
انتقاد می کنند دوست خود تان بدانید .
بعضی از دانش آموزان به معلمشان به چشم یک دشمن نگاه می کنند . به هر حال
بخشی از موفقیت یک دانش آموز در مدرسه به تأثیر معلم در کلاس درس بستگی
دارد. پس به دانش آموزان از این دست بگو یید به جای این طرز فکر ، باید
بدانند معلمی که اشتباهات آنها را اصلاح می کند بهترین دوستی است که می
توانند داشته باشند.
از هر دست بد هی از آن دست پس می گیری
در اینجا بهتر است داستانی را بخوانید که پیام مهمی را درباره دوستی به
همراه دارد: روزی روزگاری یک مرد شهری مزرعه ای خرید . مالک قبلی در مورد
مرز میان این مزرعه با زمین همسایه اش مشکلات زیادی داشت و کشاورز همسایه
مدام با او جر وبحث می کرد. وقتی مرد شهری برای بررسی پرچین ها به مزرعه
رفت ، با همسایه اش روبه رو شد. کشاورز به او گفت : «این پرچین باید 30
سانتی متر به سمت زمین تو عقب تر برود». مرد شهری پاسخ داد :«اصلا بهتر است
60 سانتی متر عقب تر برود.» کشاورز با تعجب گفت : «اما این بیشتر از آن
چیزی است که مد عی آن هستم». مالک جد ید در جواب گفت : «مانعی ندارد . من
ترجیح می د هم به جای داشتن 60 سانتی متر زمین بیشتر ، با همسایه ام در صلح
و آرامش زند گی کنم.» کشاورز گفت : «این نهایت لطف شماست ولی من اجازه این
کار را نمی د هم . این پرچین اصلا از جای خود ش تکان نمی خورد» . بسیاری
از مرد م به ند رت طرز فکر این مرد شهری را دارند و بیشتر آنها د ید گاهی
مانند این کشاورز دارند. بنابراین اگر کمی وقت بگذارید و برای داشتن چنین
نقطه نظرات مثبتی تلاش کنید، در نهایت دوستان بیشتری را در کنار خود خواهید
داشت.
با خوش بینی دوست پیدا کنید
آیا از بود ن در کنار یک فرد خوش بین لذت می برید؟ جواب معلوم است . بیشتر
مرد م ترجیح می د هند با شخصی نشست و برخاست داشته باشند که فکر می کند
فردا روز بهتری است تا اینکه مدا م فرد ی را ببینند که باور دارد امروز بد
تر از د یروز است . افراد خوش بین هر جا که می روند شادی و نشاط را منتقل
می کنند و باعث می شوند د یگران درباره خود شان احساس خوبی داشته باشند .
این طرز فکر یک راه مطمئن برای این است که بتوانید با د یگران دوست شوید.
دیگران را مجذوب کنید
زمانی که شما به توانایی در د وست یابی غبطه می خورید و می گویید فلان شخص
کاریزما دارد ، در واقع درباره شخصیت فوق العاد ه او صحبت می کنید . به طور
مثال وقتی وارد اتاق می شود د یگرا ن بد ون توجه به ظاهر او جذ ب شخصیت
این فرد می شوند یا وقتی در جمع گسترد ه ای حضور دارد ، نا گهان می بینید
که د یگران دور او جمع شد ه اند و به حرف هایش گوش می د هند.
پنج توصیه برای جلب نظر دیگران
مهم است بدانید که چطور می توانید در نظر د یگران شخصیت مطلوب تری داشته
باشید . در این مورد توصیه هایی وجود دارد که حتما به کارتان می آید :
1 ـ وقتی فرد ی را می بینید لبخند بزنید
لازم نیست که حتما لبخند پهنی روی صورت تان داشته باشید . فقط یک تبسم
ملایم و د وستانه کا فیست . با این برخورد یک ارتباط خوب و صمیمی بین شما و
د یگران ایجاد می شود که می تواند شروع خوبی برای د وست یابی باشد.
2ـ لحن صدای شاد و د لنشینی داشته باشید.
حتی اگر به تازگی با فرد ی آشنا شد ه اید با او طوری صحبت کنید که انگار
یکی از دوستان خوب شماست . لازم نیست که حتما به جمع دوستان صمیمی شما
اضافه شد ه باشد تا چنین رفتاری داشته باشید . با این نحوه برخورد د یگران
تصویر بهتری از شما خواهند داشت و راحت تر روی آنها تاثیر می گذارید .
3 ـ برای بهبود فن سخنوری در د وره های آموزشی شرکت کنید
وقتی بتوانید درباره توانایی های خود تان خوب صحبت کنید توجه د یگران به
طور مطلوبی به سوی شما جلب می شود. اگر فکر می کنید در این زمینه چندان
تبحر ندارید ، بهتر است در د وره های آموزشی شرکت کنید و با کمک متخصصان
این فن ، توانایی لازم را به دست آورید .
4 ـ حس شوخ طبعی تان را پرورش د هید
تعداد ی کتاب یا مجله طنز بخوانید .این کار باعث می شود رفتار شما نسبت به
گذ شته کمی اجتماعی تر و دوستانه تر شود . وقتی این قابلیت را با توانایی
صحبت درباره خود تان ترکیب کنید اعتماد به نفس تان بالا می رود. البته شوخ
طبعی شماباید درست و بجا باشد و در این کار زیاد ه روی نکنید.
5 ـ ناعاد لانه انتقاد نکنید
یکی از معیارهای د وستی این است که به موقع از دوستتان انتقاد کنید ولی این
طور نباشد که همیشه به د نبال نکته ای برای انتقا د کرد ن باشید . بهتر
است رویکرد معقو لانه و مهربانانه ای در پیش بگیرید و رد صورت لزوم به موقع
انتقاد کنید تا این شبهه برای د یگران پیش نیاید که فرد ی ایراد گیر و
منفی هستید . یاد تان باشد که در وجود هر فردی نقاط روشن هم وجود دارد . پس
باید خوبی هایش را جست وجو کنید و نقاط مثبت هر فرد را هم در نظر داشته
باشید . این رفتارها را تشویق کنید تا بتوانید تاثیر مثبتی داشته باشید.
ویژگیهاى یک دوست خوب :
بیان این نکته ضرورى است که آنچه به عنوان ویژگی¬هاى دوست خوب بیان می¬شود مطلق و صد در صد نیست چه اینکه انسان-ها کم و بیش داراى نواقصى نیز هستند کما اینکه خود ما وقتى به کارنامه زندگى خود نگاهى مى افکنیم آنرا بى نقص و عیب نمى بینیم ؛ لذا همه ویژگی¬هایى که گفته می¬شود به این معناست که به طور نسبى دوست خوب باید این خصوصیات را داشته باشد و جهت کلى زندگى او نیز به سمت و سوى این ویژگی¬ها و جنبه هاى مثبت باشد.این شرایط نسبى هستند و از طرفى هم شاید نتوان کسى را پیدا کرد که داراى تمام این خصوصیات باشد ازاینرو با در نظر گرفتن شرایط خود و اهمیتهاى دیگر باید به جستوجوى این خصوصیات در دوستان پرداخت و اگر دوستى داریم که فاقد بعضى از این خصلتهاست، از قطع رابطه با وى خوددارى کنیم و در اصلاح و خودسازى، او کمکش کنیم که این خود از وظایف دوستان نسبت به یکدیگر است. البته انجام این وظیفه مشروط به عدم تأثیر پذیرى انسان در حین کمک و اصلاح آن شخص مىباشد. همچنین نباید انسان در جست و جوى این اوصاف در دیگران باشد بلکه خود نیز باید سعى کند تا موارد مذکره ذیل را رعایت کند . آنگاه خواهد دید که چقدر از صفات نکوهیده وى از بین رفته و در مقابل ، به چه صفات پسندیدهاى مزیّن و منتصف شده است. لازم به یادآورى است که در دوستی-هاى جوانان ، معمولًا همهى این صفات یکجا در کمتر فردى جمع مىشود، ولى چنانچه برخى از این صفات را در دوستان خود مشاهده کردید مىتوانید آن را نقطه شروع مناسبى براى دوستی¬هاى عمیق قرار دهید. بنابراین لازم است براى انتخاب دوست صمیمى از وجود این معیارها در وى مطمئن شوید ، آنگاه طرح دوستى عمیق بریزید ، ولى اگر بدون توجه به این معیارها محبت و دوستى خود را نثار کنید ممکن است سرخورده شوید و به ملامت خود بپردازید .براى شناخت افراد راه¬هایى وجود دارد ، از جمله آنها ؛ مسافرت، معامله و معاشرت است . طبیعى است که در این شرایط واقعیت افراد برملا خواهد شد و میزان درستى آنها و تدین و دارا بودن شرایطى که ذکر می¬شود نمایان خواهد گردید . ویژگی¬ها عبارتند از :
1.وفادارى : دوست خوب باید به اصول اخلاقى و تعهدات دوستى و عهد و پیمانى که منعقد مى سازد پایبند و وفادار باشد .
2.مؤدب بودن به آداب اجتماعى و متخلق بودن به اخلاق نیک و پسندیده : چرا که آدمى متأثر از همنشین و دوست خود است و شخصى بیگانه با آداب اجتماعى نه تنها به او آسیب مى رساند و به واسطه رعایت نکردن آداب اجتماعى و اخلاق نیک حیثیت دوست خود را تهدید و به آن آسیب مى رساند بلکه بصورت غیر مستقیم بى ادبى را به دوست خود مى¬آموزد و راه و رسم تخلف از اخلاق پسندیده و نیک را به او یاد مى دهد و سدراه تخلق به اخلاق حسنه مى گردد .
3.آگاهى و بینش عالى داشتن : آگاهى و بینش چراغ راه و جهت دهنده حرکت است و چه زیباست که دو همراه در مسیر زندگى از پرتو فیض وجود یکدیگر بهرمند شده و پا بپاى یکدیگر گام بردارند و در این مسیر خود را از انحرافات مصون و وجودشان را از آفات بیمه سازند و اولین گام در این فعالیت شناخت انحرافات و آفات و راه مقابله با آنها مى باشد و شخص جاهل و نادان از این کار عاجز و تسلیم انبوه انحرافات خواهد شد و از تشخیص راه از چاه ناتوان است. پر واضح است که چنین فردى نه تنها خود را به اعوجاج و انحراف مى کشاند بلکه همراهان خود را مبتلا مى سازد و لذا براى مصونیت یافتن از انحراف¬ها و پى بردن به آفات و انحرافات و شناخت راه حق ، داشتن دوست آگاه و مطلع یک ضرورت بى تردید است .
4.دیانت و پایبندى به احکام دین و فرامین الهى : دوست انسان اگر اهل دین بودن یک امتیاز است و پایبندى به احکام شریعت یک ضرورت مى باشد باید تمام عوامل مؤثر در این خصیصه را تأمین نمود و دوست خوب بواسطه تأثیرى که بر رفتار دوست خود دارد باید او را به سمت این ویژگى ایده ال دعوت نماید. اگر دوست باعث محرومیت دوست خود از خوبى ها گردد و به نوعى موجب متضرر شدن او شود- آنهم ضررى که جبران ناپذیر یا جبران آن سخت است- این دوستى دوستى پسندیده و معقولى نیست .
5.دوراندیشى : دوراندیشی در دوست خوب سبب می¬گردد تا قبل از بروز خلل و انحراف در زندگى دوستش و هر گونه حادثه منفى و ناخوشایندى او را نسبت بدان انحراف و حادثه آگاه و مطلع سازد. و الا اگر دوست انسان دوراندیش نباشد هر دو نفر همراه با هم به خطا مبتلا مى¬شوند .
6.خدا پروائى و پرهیزکار بودن : دوست خوب کسی است که در همه امور خدا و دستور و رضایت حضرت باری تعالی را مد نظر داشته باشد ؛ تا از این رفتار و روحیه پسندیده دوست او نیز بهره¬مند شود ؛ بدین صورت که رفتار چنین شخصی دوستش را به فکر آخرت بی¬اندازد و دیدارش او را به یاد خداوند اندازد . خداوند بلند مرتبه در قرآن کریم شرائط دوست و هـمراه پرهیزگار را چنین مـعرفی می¬کند : « وَ اصْبرِْ نَفْسَکَ مَعَ الَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُم بِالْغَدَوةِ وَ الْعَشىِِّ یُرِیدُونَ وَجْهَهُ وَ لَا تَعْدُ عَیْنَاکَ عَنهُْمْ تُرِیدُ زِینَةَ الْحَیَوةِ الدُّنْیَا وَ لَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَن ذِکْرِنَا وَ اتَّبَعَ هَوَئهُ وَ کاَنَ أَمْرُهُ فُرُطًا » « با کسانى باش که پروردگار خود را صبح و عصر مىخوانند، و تنها رضاى او را مىطلبند! و هرگز بخاطر زیورهاى دنیا، چشمان خود را از آنها برمگیر! و از کسانى که قلبشان را از یاد خود غافل ساختیم اطاعت مکن! همان¬ها که از هواى نفس پیروى کردند، و کارهایشان افراطى است »(18)
7.آینه یکدیگر بودن : بدین معنی که خیر خواه یکدیگر بودن و عیب یکدیگر را دوستانه- نه خصمانه- متذکر شدن ؛ وجود این شرط در روابط دوستان موجب پیشرفت روز افزون این رابطه خواهد شد و راه ایراد گرفتن دیگران و برخوردهاى تلخ و تهدیدآمیز را سد خواهد کرد.
8.همترازى درسن ، تحصیلات و طبقه اجتماعى : دو انسانى که اختلاف سنى داشته باشند نمى توانند دوست خوبى براى یکدیگر باشند چرا که این دوستى نمى تواند موجب افزایش دانش و معرفت و تقوى گردد و یا اگر از نظر سطح تحصیلات نزدیک یکدیگر و یا همتراز نباشند نمى توانند از حضور یکدیگر بهره علمى و شناختى ببرند و زمینه ارتباط روحى و رشد معنوى را براى هم فراهم آورند. اگر اختلاف سنى زیاد باشد در واقع موجب از بین رفتن شرایط اساسى مى شود و لذا دوستى با این سطح اختلاف سنى قابل قبول نیست. اگر چه در برخى موارد بصورت تصادفى امکان دارد على رغم اختلاف سنى زمینه شرایط اساسى فراهم گردد ولى این مورد خیلى نادر و کمیاب است لذا بصورت عمومى باید شرایط سنى و طبقه اجتماعى و سطح شناختى و تحصیلى رعایت گردد تا موجب خسران علمى و شناختى و انحراف و ابتلا به صفات خلاف ادب و اخلاق نگردد و حتى زمینه ساز افت و تنزل علمى و معنوى و اخلاقى نشود.
9.تواضع نمودن و احترام متقابل : دو دوست صمیمى باید از عمق جان نسبت به یکدیگر همدرد و خیرخواه باشند و یک لحظه یک رنگى و صفا را فراموش نکنند و در تمام حالات از حقوق دوستى و رفاقت دفاع کنند و بر لغزشها و خطاهاى پیش آمده و غیر مترقبه صبر نمایند ؛ و بر ناملایمات خنده کنند و از یکدیگر توقع و انتظار نداشته باشند و دوستى را زمینه رسیدن به امیال و خواهش¬هاى شخصى خود قرار ندهند و از مجادله با یکدیگر پرهیزکنند و در برابر یکدیگر متواضع و فروتن باشند ، به حرف همدیگر گوش دهند و از سرزنش و مذمت یکدیگر پرهیز نمایند و بلکه خیرخواه و ناصح همدیگر باشند ، در حق یکدیگر دعا کنند و سِر هم را بپوشانند ؛ با دادن هدیه- در حد توان- و کلمات محبت آمیز اظهار دوستى کنند و در شاد نمودن یکدیگر بکوشند- البته به شکلى که مرتکب گناه نشوند.
10.عاقل بودن : حضرت على ( علیه السلام ) فرمود: بیشترین دوستى و خوبى ها در همراهى و دوستى با صاحبان عقل و درایت است(19).
11.خیانت کار ، ستمکار ، سخن چین نبودن : امام صادق ( علیه السلام ) فرمود: از سه گروه بر حذر باش شخص خیانت کار، شخص ظالم ، انسان سخن چین. زیرا کسى که به نفع تو به دیگران خیانت نماید، روزى خواهد آمد که به خودت نیز خیانت کند و شخصى که به جانب دارى از تو حق دیگران را پایمال نماید و عادت به ظلم پیدا کند بالاخره به تو نیز ظلم خواهد نمود و انسان سخن چین، همان طور که سخن دیگران را پهلوى تو مى آورد، سخن تو را نیز نزد اغیار خواهد برد .(20)
12.آنچه براى خود مى پسندد براى تو نیز بپسندد و آنچه را که براى خویش نمى خواهد براى تو نیز نخواهد :رسول اکرم ( صلوات الله علیه ) فرمودند : در مصاحبت و رفاقت کسى که آنچه را براى خود مى خواهد براى تو نخواهد، هیچ خیر و فایده اى وجود ندارد .(21)
آنچه نفس خویش را خواهى حرامت سعدیا
گر نخواهى همچنان بیگانه را و خویش را
13.قاطع رحم نباشد : امام باقر ( علیه السلام ) فرمود : پدرم امام سجاد ( علیه السلام ) مرا نصیحت فرمود که اى پسرم از رفاقت با کسانى که قطع رحم مى¬کنند بپرهیز زیرا من آنها را در قرآن شریف سه بار مورد لعن و نفرین پروردگار یافتم .(22) شخصى که با نزدیکان خود نتواند معاشرت و هم زیستى صحیح داشته باشد در حالى که آنان با وى از یک خانواده و فرهنگ و گوشت و خون مى باشند ، چگونه مى توان انتظار داشت با غیر فامیل رفاقت صمیمانه داشته باشد .
1.عیب جو نباشد : امام على ( علیه السلام ) فرمود : از رفاقت و نشست و برخاست با کسانى که عیب جو هستند و همیشه به دنبال نقاط ضعف دیگران مى باشند ، پرهیز کن ؛ زیرا دوست چنین اشخاصى از ضرر آنان سالم نمى¬ماند و خود نیز طعمه¬ى عیب جویى¬هاى آنان خواهد شد .(23)
2.سخن گفتن او به دانش و معلومات دوستش بی¬افزاید و از هر کلام او ثمره¬اى علمى برداشت شود : دوست در حدى باشد که از طریق همنشینى با او علم و دانش دوستش افزوده گردد .
3.ظاهر و باطن او یکى باشد : دوست خوب کسى است که ظاهر و باطن و یا دل و زبان او با ما یکى باشد ، به این معنا که آن چه مىگوید ، در دلش عمیقاً بدان معتقد باشد .
4.راز دار بودن : دوست خوب کسی است که حافظ اسرار و آبروى ما باشد و در مقابل دیگران عیوب ما را بر ملا نسازد .
5.صابر و بردبار بودن : در حدیث از امام صادق علیه السلام داریم که دوستت اگر سه بار بر تو خشم گرفت و کنترل خویش را از کف نداد ، دوست خوب و قابل اعتمادى است .(24)
راههاى امتحان نمودن دوستان :
1.اینکه در حال بىنیازى و فقر، دوستى او عوض نشود : امام باقر فرمود: بدترین دوست کسى است که تو را به هنگام بىنیازیت حفظ کند و به وقت تنگدستى رها سازد(25). سعدى گوید :
دوست مشمار آن که در نعمت زند
لاف یارى و برادر خواندگى
دوست آن باشد که گیرد دست دوست
در پریشان حالى و درماندگى
2.به هنگام عصبانیت بدگویى دوستش را ننماید : امامصادق علیه السلام فرمود: دوستى که سه بار از تو عصبانى شد ولى بدگویى تو را ننمود و کلام ناسزا از دهانش خارج نشد او را براى خود نگهدار .(26)
3.اینکه به نماز اهمیت بدهد : خداوند در قرآن کریم مىفرماید: «اى اهل ایمان با آن گروه از اهل کتاب و کافران که دین شما را به بازیچه گرفتند دوستى مکنید ؛ زمانى که شما نداى نماز بلند مىکنید آن را به مسخره و بازى مىگیرند زیرا آن قوم مردمى نادان و بىخردند»(27) سعدى در این باره گفته است :
وامش مده آن که بىنماز است
گرچه دهنش زفاقه باز است
کو فرض خدا نمىگزارد
از قرض تو نیز غم ندارد
4.در هنگام سختى و راحتى انسان اهل نیکى باشد : در سختیهاى زندگى همانند لحظات خوشى در کنار ما باشد. امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمود: «در سختىها دوستان امتحان مىگردند»(28) ، در این باره نیز سعدى زیبا سروده است:
جوانى پاکباز پاک رو بود
که با پاکیزهرویى در گرو بود
چنین خواندم که در دریاى اعظم
به گردابى درافتادند با هم
چو ملّاح آمدش تا دست گیرد
مبادا کاندرین حالت بمیرد
همى گفتى در میان موج و تشویر
مرا بگذار ودست یار من گیر
5.هنگام زوال توانایى انسان ، دوستیش از بین نرود : حضرت امیر علیه السلام فرمودند : « هنگام از بین رفتن قدرت انسان ، دوست از دشمن شناخته مىگردد »(29)
6.هنگام به قدرت رسیدن از احسان به دوستان خوددارى ننماید : امام علی علیه السلام می¬فرمایند : کُن عَفُوّا فى قُدرَتِکَ ، جَوادا فى عُسرَتِکَ ، مُؤثِرا مَعَ فاقَتِکَ ؛ یَکمُل لَکَ الفَضلُ ؛ در هـنگامـی که قـدرت داری ، با گذشت بـاش ، ودر هنگـام تنگ دستی¬ بخشنده ، ودر وقت نیازمندی ، ایثارگر باش تا فضل تو کامل گردد.