دستگاه داخل رحمی یا IUD

دستگاه داخل رحمی یا IUD
دستگاه داخل رحمی یا IUD وسیله ‌ای پلاستیکی است که در داخل رحم برای جلوگیری از باردار شدن گذاشته می‌شود. مزیت آن این است که طولانی اثر بوده و مانند قرص نیازمند یادآوری روزانه مصرف کننده ندارد. در لذت جنسی دخالتی ندارد و روشی برگشت پذیر است به نحویکه پس از خارج کردن از بدن، فرد دوباره می تواند بچه دار شود.
دستگاه داخل رحمی برای خانمهایی که یک فرزند دارند و تمایل به فاصله گذاری دارند، برای خانمهای شیرده و برای خانمهایی که بدلایل پزشکی نمی خواهند از قرصهای ضد بارداری استفاده کنند قابل استفاده است.
دو نوع مختلف IUD در دسترس است: یک نوع به شکل T است و با مس پوشیده شده است، نوع دوم با مارپیچی پلاستیکی پوشیده شده است که هورمون پروژسترون آزاد می‌کند.

IUD چگونه عمل می‌کند؟
IUD از نوع پوشیده شده با مس، اکثرا مانع بارور شدن تخمک توسط اسپرم می‌شود. در نوع هورمونی آزاد کننده پروژسترون، تخمک گذاری (خارج شدن تخمک از درون تخمدان در طی سیکل قاعدگی) مهار می‌شود و همچنین مخاط دهانة رحم را ضخیم می‌کند که مانع ورود اسپرم به رحم می‌شود. وجود IUD در رحم مانع لانه گزینی تخم در رحم حتی در صورت بارور شدن تخمک است که خود مانع رشد تخم و از بین رفتن آن می‌شود.
در انتهای IUD نخی قرار داده شده است که از رحم خارج می گردد. این نخ در حقیقت یک وسیله کنترل است که به فرد این امکان را می دهد که بتواند از وجود دستگاه درون رحم و محل قرار گیری آن اطمینان حاصل کند.

کارآیی IUD چقدر است؟
در طی یک دوره یکساله از هر 100 زوج استفاده کننده از این روش کمتر از 1 زوج احتمال بارداری دارد. در حقیقت IUD یکی از مؤثرترین و مطمئن‌ترین روشهای جلوگیری از بارداری است. با وجودیکه IUD روشی مطمئن برای پیشگیری از حاملگی است، ممکن است از محل مناسب خود در رحم خارج ‌شود و در نتیجه خطر بارداری وجود داشته باشد. IUD روش جایگزین برای زنانی است که به دلایل پزشکی و یا به دلیل استفاده از برخی داروها نمی‌توانند و یا نباید از قرص های پیشگیری از بارداری استفاده نمایند. IUD روش طولانی مدت اما برگشت پذیر جلوگیری از بارداری است.
فراموش نکنیم که اصل اساس در کارآیی روش‌های پیشگیری از بارداری ناخواسته، انتخاب روش مناسب جهت هر فرد و استفاده دائمی و مناسب از آن روش مطابق دستورالعمل آن است.

پیشگیری از ابتلا به بیماریهای مقاربتی
IUD در مقابل بیماریهای مقاربتی فرد را محافظت نمی‌کند. برای این منظور همواره استفاده از کاندوم در کنار IUD لازم است.

عوارض جانبی احتمالی
شایعترین عوارض جانبی IUD عبارتند از:
قاعدگی شدیدتر همراه با دل پیچه در نوع IUD مسی
قاعدگی‌های نامنظم در نوع IUD هورمونی
خارج شدن IUD از محل خود به خصوص در زنان جوان
سوراخ شدن رحم که بسیار نادر است
در گذشته IUD خطر عفونت‌های لگنی را اضافه می‌نمود. امّا در انواع جدید خطر این عفونت بسیار ناچیز است. یکی از مسائل مطرح دیگر در خصوص IUD افزایش خطر حاملگی نابجا بود. حاملگی نابجا زمانی است که تخم بارور شده در جایی غیر از رحم لاله‌گزینی و شروع به رشد نماید. این خطر در حال حاضر نه تنها مطرح نیست بلکه دانشمندان متوجه شده‌اند که حتی خطر حاملگی نابجا در مصرف کنندگان IUD کمتر از سایرین است.
توجه: در صورت عدم لمس نخ دستگاه و یا لمس آن در محلی بالاتر یا پایین تر از محل اولیه، مراجعه به پزشک و یا ماما برای بررسی نحوه قرارگیری IUD لازم است.

IUD برای چه کسانی مناسب است؟
IUD برای جوانان و زنانی که تا کنون فرزندی نداشته‌اند توصیه نمی‌شود. از هر 100 IUD که در رحم گذاشته می‌شود ممکن است 10 IUD در طی سال اول از محل خود خارج شود که این مسأله در زنانی که تا کنون زایمان نداشته‌اند شایع تر است. همچنین زنانی که شرکای جنسی متعدد دارند و شرکایشان از کاندوم استفاده نمی‌کنند در معرض ابتلا به بیماریهای مقاربتی هستند. به همین جهت اکثر پزشکان IUD را به گروه‌های گفته شده در بالا پیشنهاد نمی‌دهند. در حقیقت اگر یک زن جوان که تا کنون زایمان نداشته است از IUD استفاده کند، در صورت ابتلا به عفونت‌های لگنی این خطر برایش وجود دارد که هیچگاه نتواند بچه‌دار شود.

چگونه می توان IUD را تهیه نمود؟
IUD حتماً باید توسط پزشک یا ماما در رحم کار گذاشته شود. بهترین زمان برای این عمل زمان خونریزی قاعدگی است. IUD های مسی می‌بایستی هر 10 سال یکبار توسط پزشک یا ماما جایگزین شوند. IUDهای هورمونی باید سریعتر تعویض شوند که معمولاً کمتر از هر 5 سال یک بار است. همچنین اگر زنی که از IUD استفاده می‌کند بخواهد باردار شود می‌تواند به پزشک مراجعه نماید و IUD را خارج نماید.