چند اختلال رحمی

چند اختلال رحمی

خونریزی های غیرطبیعی رحمی از دیدگاه متخصص زنان چه اهمیتی دارد؟
خونریزی های غیرطبیعی رحمی از شکایت های عمده ی بیماران مراجعه کننده به کلینیک های زنان است؛ به طوری که علت 15درصد مراجعات پزشکی را به کلینیک های زنان و 25درصد اعمال جراحی آنان را تشکیل می دهد.

خصوصیات پریود (قاعدگی) طبیعی چگونه است؟
میزان متوسط طول سیکل قاعدگی (پریود) 28 روز با متوسط زمان خونریزی 4 روز است . میزان از دست دادن خون حدود 35 میلی لیتر است (یا حدود استفاده از یک بسته یا 10 عدد نوار بهداشتی)

تعریف خونریزی غیرطبیعی رحمی چیست؟
خونریزی غیرطبیعی با خونریزی در زمان ها غیرقابل پیش بینی با خونریزی زیاد در زمان پریود قابل پیش بینی، مشخص می شود. تعاریفی که برای خونریزی های غیر طبیعی مختلف استفاده می شود در جدول زیر نشان داده شده است.
حجم خونریزی: متوسط: 35 میلی لیتر، محدوده نرمال:80 - 20 میلی لیتر، میزان غیرطبیعی: بیشتر از 80 میلی لیتر
مدت خونریزی: متوسط: 4 روز، محدوده نرمال: 8 - 1 روز، میزان غیرطبیعی: بیشتر از 8 روز
طول سیکل: متوسط: 28 روز، محدوده نرمال: 35 - 21 روز، میزان غیرطبیعی: کمتر از 21 روز بیشتر از 35 روز
به این ترتیب خونریزی های زیاد در فواصل منظم، خونریزی در فواصل دو پریود، خونریزی های طولانی و نامنظم، خونریزی با فواصل کمتر از 21 روز، خونریزی پس از یک سال از قطع پریود در اثر یائسگی یا بروز خونریزی غیرقابل پیش بینی در خانم های یائسه ای که تحت هورمون درمانی هستند ، انواع خونریزی های غیر طبیعی رحمی را شامل می شوند.

علت های خونریزی های غیرطبیعی رحمی چیست؟

خونریزی های غیرطبیعی رحمی به 2 گروه تقسیم می شوند:
اول: به دلیل بیماری های ساختمانی رحم مثل پولیپ که به دلیل افزایش ضخامت مخاط داخل رحم ایجاد می شود یا فیبروم (میوم) رحمی که تومور خوش خیم عضله جسم رحم است یا مثلا به دلیل بزرگی رحم که در اثر زایمان های متعدد ایجاد می شود یا بروز سرطان رحم که بیشتر در خانمهای بالای 50 سال و بعد از یائسگی بروز می کند.
دوم؛ خونریزی های غیرطبیعی به دلیل اختلالات هورمونی و عدم تخمک گذاری: به طوری که با وجود طبیعی بودن ساختمان رحم این خونریزی ها ایجاد می شوند و به آنها خونریزی های اختلال عملکرد رحم ( Disfunational Uterine Bleeding) می گویند.
آیا علت های خونریزی غیرطبیعی رحمی در سنین مختلف با هم فرق می کند؟ در گروه های سنی مختلف چگونه است؟ برای تشخیص و درمان چه باید کرد؟
علت های خونریزی غیرطبیعی رحمی در سنین مختلف زندگی متفاوت است. در هر دوره ی سنی از زمان تولد تا بعد از یائسگی علت ها ی مختلفی باعث خونریزی های غیرطبیعی در جنس مونث می شود. بهتر است در گروه های سنی قبل از بلوغ، دوران بلوغ، سنین باروری، سالهای قبل از یائسگی و بعد از آن این علت ها بررسی شوند.

علت های خونریزی های غیرطبیعی در دختران قبل از بلوغ:
در نوزاد دختر تازه متولد شده گاهی خونریزی کمی در روزهای اولیه بعد از تولد ممکن است وجود داشته باشد که این خونریزی به دلیل قطع سطوح بالای هورمون استروژن از جفت است که در خلا ل چند روز بعد از تولد ایجاد می شود. در صورت عدم وجود توده های لگنی یا ضربه باید به والدین اطمینان داد که این علامت در خلال چند روز بعد از بین می رود. خونریزی غیرطبیعی رحمی زیر 10 سالگی در دختران نادر است. در صورت بروز چنین مواردی باید توجه داشت که آیا صفات ثانویه ی جنسی مثل رشد و تکامل سینه ها و افزایش قد وجود دارد یا خیر؟
در صورتی که با علائم رشد و تکامل صفات ثانویه جنسی همراه نباشد، باید از نظر وجود جسم خارجی داخل واژن که گاهی دختربچه ممکن است حین بازی وارد بدن خود کرده باشد یا تومورهایی که باعث خونریزی غیرطبیعی می شوند کودک معاینه شده و از نظر پزشک زنان بررسی شود. در صورتی که خونریزی در این گروه سنی به همراه رشد صفات ثانویه ی جنسی، یعنی رشد سینه ها و افزایش قد و سایر علائم باشد بلوغ زودرس محسوب می شود که ممکن است سرشتی یا به دلیل بعضی از توده های ترشح کننده ی هورمون در تخمدان یا تومورها و بیماریهای مغزی باشد که فرمان ترشح هورمون های تحریک کننده تخمدان را صادر می کنند و به بررسی تخصصی با روش های تصویربرداری از قبیل سونوگرافی شکم و لگن یا استفاده از سی تی اسکن و ام . ار . آی نیاز است.

علت های خونریزی غیرطبیعی در سنین بلوغ:
در این گروه سنی خونریزی های غیرطبیعی رحمی در سالهای اولیه ی بعد از بلوغ به دلیل اختلال تخمک گذاری ناشی از عدم تکامل مغزی که تخمدان ها را تحت تأثیر قرار می دهند ایجاد می شود و سیکل های طبیعی تخمک گذاری در خلال دو تا سه سال بعد از بلوغ تثبیت می شوند . خونریزی های غیرطبیعی بعد از این زمان، یعنی دو تا سه سال بعد از بلوغ نیاز به بررسی دارند. خونریزی های غیرطبیعی رحمی به دلیل اختلالات انعقادی در این گروه سنی نادر نیست و سابقه ی خونریزی غیرطبیعی از لثه، زخم های سطحی و خونریزی طولانی بعد از بریدگی کوچک یا جراحی دندان به احتمال بروز این مساله کمک می کند که با بررسی آزمایش های خونی و انعقادی تشخیص قطعی داده می شود.

علت های خونریزی های غیرطبیعی رحمی در سنین باروری (40 - 18 سال) :
شایع ترین علت خونریزی های این دوران خونریزی های ناشی از عدم تخمک گذاری و هورمون هاست که به صورت خونریزی های طولانی یا شدید به دنبال قطع یک دوره عادت (پریود) تظاهر می کند. خونریزی های ناشی از عدم تخمک گذاری ممکن است در اثر استرس روانی یا فیزیکی، تغییر در تغذیه یا افزایش یا کاهش قابل توجه وزن ایجاد شود.
در بعضی مواقع اختلالات تخمک گذاری ممکن است به دلیل اختلالات تیروئید باشد ؛ به طوری که بیماران با افزایش وزن زیاد ، خستگی ، یبوست ، ورم و ریزش مو از نظر تستهای تیروئیدی باید بررسی شوند . در بعضی از بیماران سر درد و ترشحات پستان ممکن است با اختلالات پریود و خونریزی های غیرطبیعی رحمی همراه باشد که باید از نظر هورمون های ترشح کننده شیر و همچنین از نظر مشکلات مغزی بررسی شوند .
گاهی چاقی و پرمویی به همراه اختلال تخمک گذاری و خونریزی غیرطبیعی است که به دلیل اختلال عملکرد تخمدان ها و سندرم پلی کیستیک تخمدانی بررسی می شود و بررسی هورمونی و سونوگرافی از تخمدان ها آن را مشخص می کند . در بعضی مواقع در این گروه سنی علت خونریزی غیرطبیعی بروز عوارض و مشکلاتی به همراه حاملگی هایی است که ممکن است بیمار از آن آگاه نباشد مثلا سقط ناقص یا فراموش شده ، حاملگی خارج رحمی و سایر حاملگی های غیرطبیعی ممکن است به همراه خونریزی غیرطبیعی رحمی باشد که از این نظر بیمار و پزشک باید توجه کنند.
علت های دیگر خونریزی های غیرطبیعی در دوران و سنین باروری ، خونریزی به دلیل مصرف هورمون هاست . مثلا مصرف قرص های پیشگیری از بارداری که ترکیبات هورمونی دارند در 30درصد موارد با بروز خونریزی های غیرطبیعی در اولین سیکل مصرف دارو همراه است که معمولا در بروشور قرص ها ذکر می شود .
گاهی ممکن است خونریزی به دلیل فراموش کردن یا قطع قرص به دلیل عدم تحمل آن باشد که باید خانم های مصرف کننده ی این قرص ها به آن توجه کنند ؛ علاوه بر این بعضی از روش های پیش گیری از بارداری هورمونال مثل آمپول های تزریقی سه ماه یک بار یا استفاده از کپسول های زیر پوستی هورمونی برای پیشگیری از بارداری ممکن است با خونریزی های غیرطبیعی رحمی همراه باشند . اختلالات انعقادی اگر چه بیشتر باعث خونریزی های غیرطبیعی در سنین بلوغ می شوند ؛ ولی به هر حال در این گروه سنی ممکن است در بعضی مواقع علت خونریزی باشند که البته نادر است . بعضی از عفونت های مقاربتی با التهاب دهانه ی رحم ممکن است باعث خونریزی بعد از مقاربت یا خونریزی های نامنظم شوند .
بالاخره اختلالات ساختمان رحم به دلیل میوم یا فیبروم رحمی علت دیگر خونریزی های غیرطبیعی است که معمولا در این موارد خونریزی که به صورت پریود شدید با فواصل نزدیک به هم است . اگر چه در 50درصد خانم های بالاتر از 35 سال فیبروم رحمی وجود دارد ولی معمولا بدون علامت هستند و نیازی هم به درمان نیست ؛ ولی اگر باعث خونریزی های غیرطبیعی شود به درمان نیاز دارد .
بالاخره سرطان ، علت نادری از خونریزی های غیرطبیعی رحمی خانم ها در سنین باروری است ؛ به طوری که سرطان دهانه رحم در مرحله پیشرفته باعث خونریزی های غیرطبیعی می شود که خوشبختانه امروزه با انجام تست پاپ اسمیر سالیانه ، می توان قبل از بروز مرحله ی پیشرفته سرطان دهانه ی رحمی تشخیص داده و درمان شود . 5درصد موارد سرطان جسم رحم در سنین قبل از 40 سال بروز می کند ؛ ولی به هر حال در مواردی که حالت های غیرطبیعی در معاینه و سونوگرافی وجود ندارد که خونریزی غیرطبیعی رحمی را توجیه کند و به خصوص در مواردی که با سه ماه درمان هورمونی خونریزی غیرطبیعی رحمی کنترل نمی شود و بیمار بالای سن 53 سال است انجام یک نمونه برداری ( بیوپسی ) سرپایی در کلینیک از رحم یا کورتاژ تشخیصی برای رد سرطان و یا موارد پیش سرطانی رحم توصیه می شود.

خونریزی های سنین قبل از یائسگی (50 - 40 سال) :
قبل از یائسگی مانند زمان بلوغ ، شیوع دوره های بدون تخمک گذاری بیشتر است و چگونگی خونریزی در این دوران به صورت خونریزی های با فواصل کوتاه و شدت کمتر است که با علائم کمبود هورمون استروژن از جمله گر گرفتگی، خشکی مخاط واژن و اختلالات خلق و خو همراه است . معاینات لگنی و آزمایشات هورمونی به تشخیص کمک می نماید ؛ اما علت های ساختمانی خونریزی غیرطبیعی رحمی مثل فیبروم و بزرگی یکنواخت رحمی علل دیگر خونریزی های غیرطبیعی را در این دوران تشکیل می دهد که با انجام سونوگرافی می توان به آن پی برد و با تایید و تشخیص پزشک اقدام به درمان جراحی کرد .
20درصد موارد سرطان رحم در این گروه سنی دیده می شود ؛ به این دلیل هر نوع خونریزی غیرطبیعی در این گروه سنی به بررسی آسیب شناسی مخاط رحم به صورت نمونه برداری سرپایی از رحم یا کورتاژ تشخیصی در بیمارستان نیاز دارد .

خونریزی های بعد از یائسگی :
خونریزی های بعد از یائسگی به خونریزی های غیرطبیعی که یک سال بعد از توقف عادت ماهیانه (پریود) ایجاد شود می گویند . هر گونه خونریزی رحمی در این گروه سنی غیرطبیعی محسوب می شود . اگر چه حدود 20درصد خونریزی های این دوران به دلیل بدخیمی دستگاه تناسلی است بیمار از این نظر باید بررسی شود . سایر علت های خونریزی های بعد از یائسگی عبارتند از : خونریزی به دلیل مصرف هورمون جانشینی در این دوران ، خونریزی ناشی از کمبود هورمون استروژن و خونریزی به دلیل افزایش مخاط رحم ( پولیپ رحم ) .
75درصد سرطان های رحمی در سنین بعد از یائسگی بروز می کنند و از این رو در تمام موارد ، خونریزی های بعد از یائسگی به بررسی بافت شناسی مخاط رحمی با انجام نمونه برداری رحمی به صورت کورتاژ تشخیصی نیاز دارد تا بر حسب نوع بیماری ، درمان انجام شود .

منبع: ماهنامه ی تخصصی دنیای سلامت شماره 32
نویسنده: دکتر فاطمه قائم مقامی