دستگاه داخل رحمی یا IUD
دستگاه داخل رحمی یا IUD وسیله ای پلاستیکی است که در داخل رحم برای جلوگیری از باردار شدن گذاشته میشود. مزیت آن این است که طولانی اثر بوده و مانند قرص نیازمند یادآوری روزانه مصرف کننده ندارد. در لذت جنسی دخالتی ندارد و روشی برگشت پذیر است به نحویکه پس از خارج کردن از بدن، فرد دوباره می تواند بچه دار شود.
دستگاه داخل رحمی برای خانمهایی که یک فرزند دارند و تمایل به فاصله گذاری دارند، برای خانمهای شیرده و برای خانمهایی که بدلایل پزشکی نمی خواهند از قرصهای ضد بارداری استفاده کنند قابل استفاده است.
دو نوع مختلف IUD در دسترس است: یک نوع به شکل T است و با مس پوشیده شده است، نوع دوم با مارپیچی پلاستیکی پوشیده شده است که هورمون پروژسترون آزاد میکند.
IUD چگونه عمل میکند؟
IUD از نوع پوشیده شده با مس، اکثرا مانع بارور شدن تخمک توسط اسپرم میشود. در نوع هورمونی آزاد کننده پروژسترون، تخمک گذاری (خارج شدن تخمک از درون تخمدان در طی سیکل قاعدگی) مهار میشود و همچنین مخاط دهانة رحم را ضخیم میکند که مانع ورود اسپرم به رحم میشود. وجود IUD در رحم مانع لانه گزینی تخم در رحم حتی در صورت بارور شدن تخمک است که خود مانع رشد تخم و از بین رفتن آن میشود.
در انتهای IUD نخی قرار داده شده است که از رحم خارج می گردد. این نخ در حقیقت یک وسیله کنترل است که به فرد این امکان را می دهد که بتواند از وجود دستگاه درون رحم و محل قرار گیری آن اطمینان حاصل کند.
کارآیی IUD چقدر است؟
در طی یک دوره یکساله از هر 100 زوج استفاده کننده از این روش کمتر از 1 زوج احتمال بارداری دارد. در حقیقت IUD یکی از مؤثرترین و مطمئنترین روشهای جلوگیری از بارداری است. با وجودیکه IUD روشی مطمئن برای پیشگیری از حاملگی است، ممکن است از محل مناسب خود در رحم خارج شود و در نتیجه خطر بارداری وجود داشته باشد. IUD روش جایگزین برای زنانی است که به دلایل پزشکی و یا به دلیل استفاده از برخی داروها نمیتوانند و یا نباید از قرص های پیشگیری از بارداری استفاده نمایند. IUD روش طولانی مدت اما برگشت پذیر جلوگیری از بارداری است.
فراموش نکنیم که اصل اساس در کارآیی روشهای پیشگیری از بارداری ناخواسته، انتخاب روش مناسب جهت هر فرد و استفاده دائمی و مناسب از آن روش مطابق دستورالعمل آن است.
پیشگیری از ابتلا به بیماریهای مقاربتی
IUD در مقابل بیماریهای مقاربتی فرد را محافظت نمیکند. برای این منظور همواره استفاده از کاندوم در کنار IUD لازم است.
عوارض جانبی احتمالی
شایعترین عوارض جانبی IUD عبارتند از:
قاعدگی شدیدتر همراه با دل پیچه در نوع IUD مسی
قاعدگیهای نامنظم در نوع IUD هورمونی
خارج شدن IUD از محل خود به خصوص در زنان جوان
سوراخ شدن رحم که بسیار نادر است
در گذشته IUD خطر عفونتهای لگنی را اضافه مینمود. امّا در انواع جدید خطر این عفونت بسیار ناچیز است. یکی از مسائل مطرح دیگر در خصوص IUD افزایش خطر حاملگی نابجا بود. حاملگی نابجا زمانی است که تخم بارور شده در جایی غیر از رحم لالهگزینی و شروع به رشد نماید. این خطر در حال حاضر نه تنها مطرح نیست بلکه دانشمندان متوجه شدهاند که حتی خطر حاملگی نابجا در مصرف کنندگان IUD کمتر از سایرین است.
توجه: در صورت عدم لمس نخ دستگاه و یا لمس آن در محلی بالاتر یا پایین تر از محل اولیه، مراجعه به پزشک و یا ماما برای بررسی نحوه قرارگیری IUD لازم است.
IUD برای چه کسانی مناسب است؟
IUD برای جوانان و زنانی که تا کنون فرزندی نداشتهاند توصیه نمیشود. از هر 100 IUD که در رحم گذاشته میشود ممکن است 10 IUD در طی سال اول از محل خود خارج شود که این مسأله در زنانی که تا کنون زایمان نداشتهاند شایع تر است. همچنین زنانی که شرکای جنسی متعدد دارند و شرکایشان از کاندوم استفاده نمیکنند در معرض ابتلا به بیماریهای مقاربتی هستند. به همین جهت اکثر پزشکان IUD را به گروههای گفته شده در بالا پیشنهاد نمیدهند. در حقیقت اگر یک زن جوان که تا کنون زایمان نداشته است از IUD استفاده کند، در صورت ابتلا به عفونتهای لگنی این خطر برایش وجود دارد که هیچگاه نتواند بچهدار شود.
چگونه می توان IUD را تهیه نمود؟
IUD حتماً باید توسط پزشک یا ماما در رحم کار گذاشته شود. بهترین زمان برای این عمل زمان خونریزی قاعدگی است. IUD های مسی میبایستی هر 10 سال یکبار توسط پزشک یا ماما جایگزین شوند. IUDهای هورمونی باید سریعتر تعویض شوند که معمولاً کمتر از هر 5 سال یک بار است. همچنین اگر زنی که از IUD استفاده میکند بخواهد باردار شود میتواند به پزشک مراجعه نماید و IUD را خارج نماید.
روش طبیعی بر اساس ریتم قاعدگی
در روش طبیعی (تقویمی) با نداشتن نزدیکی در حوالی زمان احتمالی تخمک گذاری (آزاد شدن تخمک از تخمدان در طی دورة ماهانه قاعدگی) سعی میشود تا از حاملگی جلوگیری شود. از طرف دیگر زوجهایی که تمایل به بارداری دارند نیز میتواند با برقراری رابطة جنسی در زمان احتمالی تخمک گذاری شانس بارداری را افزایش دهند.
هشدار: روش طبیعی (تقویمی) با وجودیکه بصورت تاریخی در میان عوام به عنوان روش پیشگیری از بارداری ناخواسته شناخته می شود و بکار می رود، اما از نظر علمی به دلیل کارآیی پایین و غیرقابل پیش بینی بودن، به هیچ زوجی پیشنهاد نمی گردد. ارائه مطلب در خصوص این روش در کنار سایر روشهای پیشگیری از بارداری تنها بدلیل آگاهی مخاطبان عزیز درباره این روش است و جوان سالم استفاده از این روش را برای پیشگیری از بارداری به شما پیشنهاد نمی کند.
این روش چگونه کار میکند؟
در صورتیکه زوجی در زمان تخمک گذاری رابطة جنسی نداشته باشند، بارداری اتفاق نمیافتد. اما مشکل آن است که نمیتوان به دقت زمان تخمک گذاری را تعیین نمود. بعضی از زوجها از تقویم استفاده میکنند که خود وابسته به وجود نظم کامل و همیشگی در دوره های قاعدگی است که چنین نظمی را اکثر زنان جوان ندارند، بعضی دیگر با دانستن این واقعیت که در طی تخمک گذاری دمای بدن اندکی افزایش مییابد از دماسنج استفاده میکنند که چندان قابل اعتماد نیست. کیتهای تجاری برای سنجش ضخامت مخاط دهانه رحم و یا کیت سنجش تخمک گذاری در حال حاضر بیشتر کمک کننده به زوجهایی است که قصد بارداری را دارند و استفاده از آن به عنوان روش پیشگیری از بارداری مقرون به صرفه و عملی نیست. حدود 9-6 روز در حوالی زمان تخمک گذاری احتمال حاملگی وجود دارد و مطابق این روش در این محدودة زمانی فعالیت جنسی نباید انجام شود.
همانطور که توضیح داده شد، تعیین دقیق این محدودة زمانی اکثراً امکان پذیر نیست ولی به شکل زیر محاسبه تخمینی از زمان باروری زن انجام می شود:
- از کوتاه ترین دوره قاعدگی 18 روز کم کنید. این تاریخ اولین روز دوره باروری است.
- از طولانی ترین دوره قاعدگی 10 روز کم کنید. این تاریخ آخرین روز دوره باروری است.
مثال: سیکل قاعدگی زنی بین 25 (کوتاه ترین دوره ) تا 31 (طولانی ترین دوره) روز طول می کشد. دوره باروری او از روز 7 تا روز 21 دوره قاعدگی است که در این دوره می بایستی از آمیزش جنسی بر طبق این روش اجتناب نمود.
مجددا تأکید می شود که این محاسبه تخمینی است و کاملا قابل اطمینان و توصیه نیست.
کارآیی این روش به چه میزان است؟
روش طبیعی روش مطمئن برای جلوگیری از بارداری نیست. در طی دورة یکساله 25 زوج از 100 زوج وابسته به این روش باردار میشوند. البته عامل تعیین کننده موفقیت این روش تعیین دقیق زمان تخمک گذاری و نداشتن رابطة جنسی در محدودة تخمک گذاری است.
پیشگیری از ابتلا به بیماریهای مقاربتی
روش طبیعی از ابتلا به بیماریهای مقاربتی پیشگیری نمیکند. برای این منظور میبایستی حتماً از کاندوم استفاده نمود.
این روش برای چه کسانی مناسب است؟
برای اکثر زنان جوان، روش طبیعی (تقویمی) روشی مطمئن نیست چرا که تخمک گذاری در سنین پایین اکثراً نظم کاملی ندارد و پیش بینی زمان تخمک گذاری به ندرت امکان پذیر است. برای یافتن تخمک گذاری معمولاً نیاز به ثبت روزانه دمای بدن و یا استفاده روزانه از کیتهاست که معمولاًً کاری سخت و گرانقیمت است و اکثر زوجها نیاز به چند ماه تمرین دارند تا بتوانند از این روش استفاده نمایند. این روش به دلیل تأثیر غیر قابل پیش بینی و سختی اجرا به عنوان یک روش مطمئن پیشگیری از حاملگی ناخواسته به هیچ زوجی پیشنهاد نمیگردد.
مقاربت منقطع
مقاربت منقطع زمانی است که مرد، پیش از انزال (خارج شدن منی در هنگام ارگاسم) آمیزش را قطع می کند و آلت را از واژن خارج میکند. هدف آن است که مایع منی به داخل واژن ریخته نشود. این روش قدیمی ترین راه جلوگیری از بارداری به صورت داوطلبانه است که هنوز هم به گستردگی بکار می رود.
هشدار: مقاربت منقطع با وجودیکه بصورت تاریخی در میان عوام به عنوان روش پیشگیری از بارداری ناخواسته شناخته می شود و بکار می رود، اما از نظر علمی به دلیل کارآیی پایین و غیرقابل پیش بینی بودن، به هیچ زوجی پیشنهاد نمی گردد. ارائه مطلب در خصوص این روش در کنار سایر روشهای پیشگیری از بارداری تنها بدلیل آگاهی مخاطبان عزیز درباره این روش است و جوان سالم استفاده از این روش را برای پیشگیری از بارداری به شما پیشنهاد نمی کند.
این روش چگونه کار میکند؟
مقاربت منقطع تلاشی است برای جلوگیری از ورود اسپرم به واژن که با ریختن مایع منی به خارج واژن انجام میشود.
کارآیی این روش چقدر است؟
در طی یک دورة یک ساله 27 زوج از 100 زوجی که از این روش استفاده میکنند باردار میشوند. بدیهی است شانس بارداری بستگی به این دارد که آلت در زمان مناسبی و در هر بار فعالیت جنسی از واژن بیرون کشیده شود.
حتی برای مردانی که معتقدند این کار را میتوانند به خوبی انجام دهند، روش عقب کشیدن روش مؤثری برای پیشگیری از بارداری نیست. علت آن است که حتی پیش از خارج شدن منی، تعدادی اسپرم در ترشحات خارج شده از آلت وجود دارد که ممکن است برای حاملگی کافی باشد حتی اگر تمام منی به درستی در خارج واژن تخلیه شود. مسألة دیگر این است که برای بسیاری از مردان پیش بینی زمان انزال مقدور نیست و ممکن است به صورت ناخواسته قبل از توانایی توقف فعالیت جنسی و خارج کردن آلت، انزال در داخل واژن اتفاق بیفتد. این روش همچنین میتواند با ایجاد وقفه در فعالیت جنسی، لذت جنسی را تحت تأثیر قرار دهد.
به هر حال در صورتیکه زوجی از هیچ روشی برای پیشگیری از بارداری استفاده نمیکنند مقاربت منقطع ممکن است بهتر از استفاده نکردن از هیچ روش پیشگیری از حاملگی باشد.
پیشگیری از ابتلا به بیماریهای مقاربتی
مقاربت منقطع هیچ محافظتی در مقابل بیماریهای مقاربتی ایجاد نمیکند و برای این منظور حتماً باید از کاندوم استفاده نمود.
این روش برای چه کسانی مناسب است؟
مقاربت منقطع روش مطمئنی برای پیشگیری از بارداری نیست و در حقیقت کمترین اثر را برای این منظور دارد. به همین جهت استفاده از این روش برای پیشگیری از بارداری به هیچ زوجی پیشنهاد نمیشود.
آمپولهای تزریقی ضد بارداری
آمپول دپوچروورا (Depo-provera) که نام ژنریک آن مدروکسی پروژسترون استاب می باشد حاوی پروژسترون می باشد که تزریق آن باعث می گردد که به مدت سه ماه (۱۲ هفته) از بارداری جلوگیری شود . این آمپول به نام DMPA نیز معروف می باشد و در حدود ۳۰ سال است که استفاده از آن در جهان شروع شده است .
نحوه عمل آمپول دپوپروورا:
آمپول دپوپروورا باعث توقف آزاد شدن تخمک از تخمدان ها می شود . بنابراین وقتی تخمک از تخمدان ها آزاد نشود ، حاملگی نیز رخ نخواهد داد . همچنین باعث غلیظ شدن ترشحات رحم شده و نمی گذارد اسپرم به خوبی حرکت کرده و به تخمک برسد .
میزان تاثیرآمپول دپوپروورا :
آمپول دپوپروورا یک داروی ضد بارداری خیلی موثر می باشد . از هر ۱۰۰۰ خانمی که از این آمپول در طی یکسال استفاده می کنند فقط یک یا دو نفر از آنها ممکن است دچار حاملگی شود . آمپول دپوپروورا بسیا موثر تر از قرصهای ضد بارداری می باشد . با مصرف این آمپولها احتمال حاملگی های ناخواسته و تصادفی بسیار کمتر از مواقعی است که از قرصهای ضد بارداری استفاده می شود زیرا خوردن قرصها ممکن است بعضی روزها فراموش شود اما اثر این آمپولها ۱۲ هفته می باشد.
افرادی که نباید از آمپولهای دپوپروورا استفاده کنند:
اکثر خانمها می توانند بدون هیچ مشکلی از این آمپول استفاده نمایند . با این حال ، همانند سایر روشهای ضد بارداری ، بعضی از خانمها نباید از این آمپولها استفاده کنند . در صورتی که موارد زیر را دارا می باشید ، قبل از استفاده از این آمپولها ، این موارد را به اطلاع پزشک خود برسانید :* در صورتی که حامله هستید* در صورتی که به نوزاد خود شیر می دهید* در صورتی که خونریزیهای نامنظم و غیر معمول از مهبل دارید* در صورتی که سابقه سکته داشته اید* در صورتی که سابقه لخته شدن خون در رگهای پاهایتان داشته اید* در صورتی که بیماری کبدی دارید* در صورتی که بیماری قلبی یا کلیوی دارید* در صورتی که سابقه افسردگی شدید داشته اید
نحوه استفاده از آمپول های دپوپروورا و زمان استفاده از آن :
آمپول دپوپروورا باید بطور عمقی در عضله قسمت فوقانی بازو یا کفل ها تزریق گردد . اولین تزریق شما باید فقط در طی پنج روز اول چرخه قاعدگیتا ن باشد (اولین روز خونریزی قاعدگی را روز اول حساب می کنند) .
در صورتی که تزریق در این روزها انجام شود، شما بعد از چند ساعت از تزریق در مقابل بروز حاملگی محافظت می شوید.
بهترین زمان برای تزریق آمپول دپوپروورا ، ۵ تا ۶ هفته بعد از زایمان می باشد .
در صورتی که زودتر از این مدت اقدام به تزریق آمپول شود ، خطربروز خونریزی های شدید و طولانی مدت افزایش می یابد .
▪ تزریق سر هر سه ماه : اهمیت زیادی دارد که آمپولها در سر موعد مقرر تزریق گردد . شما می توانید با یادداشت کردن این زمان و یاد آوری آن ، تزریقات را به موقع انجام دهید.
استفاده به هنگام شیردهی:
در صورتی که ۶ هفته بعد از زایمان ، تزریق آمپول دپوپروورا انجام شود ، هیچ مشکلی را برای تغذیه نوزاد ایجاد نخواهد کرد و از میزان شیردهی نیز کم نخواهد شد .
عوارض جانبی آمپول دپوپروورا:
عارضه اصلی این آمپول ، ایجاد اختلال در قاعدگی ها(پریود ها) می باشد . اغلب قاعدگی ها نامنظم شده و گاهی اوقات مدت بیشتری طول می کشند . خونریزی معمولا شدید نمی باشد شما ممکن است دچار یک خونریزی کم اما طولانی مدتی شوید که درصورت نیازمی توان آن را درمان نمود . بعداز چند بار تزریق ، قاعدگی های شما ممکن است بطور کامل متوقف شوند . این وضعیت در هنگام مصرف آمپول دپوپروورا طبیعی می باشد و هیچ آسیبی به شما نخواهد رسید .در صورتی که تزریق آمپول دپورپروورا را متوقف نمایید ، قاعدگی های شما دوباره به صورت منظم در خواهند آمد، گرچه برگشت به حالت طبیعی ممکن است برای بعضی از خانمها تا ۱۸ ماه طول بکشد.
سایر عوارض جانبی که با مصرف آمپولهای دپوروورا گزارش شده اند عبارتند از:* اضافه شدن وزن و چاقی* آکنه (جوش)* سردرد* افسردگی* کاهش میل جنسی* ریزش موها* حساس شدن پستانهااین عوارض جانبی ممکن است به مدت سه ماه یا بیشتر باقی بماند . در صورت بروز هر گونه مشکلی با پزشکتان مشورت نمایید.
عوارض جانبی شدید اما نادر آمپول دپوبروورا:
▪ این عوارض که بسیار نادر هستند عبارتنداز:* عفونت در اطراف محل تزریق آمپول* پوکی استخوان (نازک شدن استخوان ها)* حاملگی خارج رحمی
امکان حاملگی بعد از قطع مصرف آمپول دپوپروورا:
اکثر خانمها می توانند بعد از گذشت حدود ۱۰ ماه که از آخرین تزریقشان گذشت بدون مشکلی حامله شوند . با این حال در بعضی مواقع ممکن است مدت بیشتری طول بکشد.
مزایای استفاده از قرصهای آمپولهای دپوپروورا :
▪ این مزایا عبارتند از :* استفاده از آن آسان بوده و به مدت ۱۲ هفته اثر آن باقی می ماند.* روش خیلی خوبی برای پیشگیری از بارداری بوده و در فعالیت جنسی اختلالی ایجاد نمی کند* ممکن است از بروز بعضی بیماریها مثل سرطان تخمدان ، سرطان رحم و عفونتهای لگنی جلوگیری نماید و باعث کاهش خونریزیهای قاعدگی و درد های زمان قاعدگی شود.* می تواند توسط خانمهایی که به عللی نمی توانند از استروژن استفاده کنند ، بکار گرفته شود.* روش کاملا خصوصی بوده و نیازی نیست که سایر افراد از بکار بردن این روش توسط شخص مطلع شوند.
معایب استفاده از قرصهای مینی پیل:
▪ این معایب عبارتند از:* نیاز به مراجعه به پزشک هر سه ماه یکبار دارد.* می تواند باعث بعضی مشکلات ناراحت کننده مثل تغییر در خونریزی زمان قاعدگی شود.* شخص را دربرابر بیماریهای مقاربتی محافظت نمی کند.(برای جلوگیری از بیماریهای مقاربتی و ایدز باید از کاندوم استفاده شود)* در صورتی که شخص بخواهد حامله شود ، ممکن است چندین ماه طول بکشد تا اثرات ضد بارداری آن از بدن خارج شود.
پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت
هر چه باید درباره قرصهای ضد بارداری(OCP) بدانیم
خوردنی همهفن حریف
بیش از 100 میلیون نفر از زنان جهان برای جلوگیری از باردار شدن داروهای ضد بارداری خوراکی مصرف میکنند. این قرصها علاوه بر جلوگیری از بارداری کاربردهای متفاوت دیگری نیز دارند. از جمله این کاربردها تنظیم سیکلهای قاعدگی، کاهش درد و انقباضات عضلانی (کرامپ) طی دوره قاعدگی و درمان مشکلات هورمونی و کیستهای تخمدان است. در بازار دارویی انواع مختلفی از این داروها وجود دارد و شرکتهای متفاوتی اقدام به ساخت این اقلام مینمایند که اکثراً بیخطر و مؤثر هستند. تجویز این قرصها بر اساس شرایط بالینی بیمار انجام میشود. قرصهای ضد بارداری معمولاً ترکیبی از استروژن و پروژسترون هستند. این ترکیبات در واقع همان هورمونهایی هستند که به صورت طبیعی از تخمدانها ترشح میشوند و تخمکگذاری و سیکلهای قاعدگی را ایجاد میکنند. چون این داروها در زنان سالم نیز مصرف میشود باید به اثرات سوء و فواید این داروها به دقت توجه شود. اگرچه بیخطر بودن این قرصها در اکثر زنان اثبات شده است.
تاریخچه
اولین نسل این قرصها در سال 1960 میلادی معرفی شد. این قرصها حاوی دوزهای زیادی از پروژسترون و استروژن بودند. در نسل دوم قرصهای ضد بارداری خوراکی که در سال 1970 میلادی به بازار عرضه شد دوز استروژن موجود از 50 تا 150 میلیگرم به 20 تا 35 میلیگرم کاهش یافت. علت این تغییرات کاهش خطر ترومبوآمبولی بود (ترومبوآمبولی یک مشکل عروقی است که در آن لختههای خون به صورت ذرات آمبولی به رگهای کوچک میروند و باعث بسته شدن آنها و ایجاد ایسکمی و ... میشوند). این داروها به صورت منوفازیک تهیه شدهاند، یعنی در طول دوره قاعدگی هر قرص دارای مقادیر ثابتی از استروژن و پروژسترون است. اما در قرصهای مولتیفازیک که از سال 1980 میلادی به بازار وارد شدند میزان پروژسترون با توجه به زمان دوره قاعدگی کاهش پیدا میکند. این امر از جمله مزیتهای این قرص است، چرا که در خود بدن نیز میزان ترشح هورمونهای استروژن و پروژسترون در طی یک دوره قاعدگی یکسان نیست و قرصهای مولتیفازیک تا حدودی این نقیصه قرصهای منوفازیک را جبران کردهاند. در حدود 5 سال پیش نسل سوم قرصهای ضد بارداری ساخته شد و به دلیل اینکه ثابت شد این قرصها اثرات سوء کمتری بر قند خون، غلظت انسولین پلاسما و فرایندهای چربی دارند، میتوان این داروها را به راحتی برای افراد دیابتی و افراد دارای اختلالات چربی خون تجویز کرد. نسل سوم قرصهای ضد بارداری، هیرسوتیسم (پرمویی) و آکنه (جوش) را نیز کاهش میدهند. باید توجه داشت که داروهای نسل سوم صرفاً عارضههای کمتری دارند ولی در زمینه جلوگیری از بارداری و مشکلات هورمونی، شواهدی به نفع مؤثرتر بودن این نسل بر نسل اول و دوم وجود ندارد.
نوع دیگری از قرصهای ضد بارداری قرصهای پروژسترونیاند که از 30 سال پیش تجویز میشوند و تنها حاوی پروژسترون میباشند. در مواردی که زنان نمیتوانند بنا به دلایل پزشکی یا شرایط بالینی قرصهای ترکیبی (استروژن و پروژسترون) مصرف کنند و نیز در زنان شیرده قرصهای پروژسترونی تجویز میشود.
مصرفکنندهها
میزان اثر این داروها بستگی به کسانی دارد که آن را مصرف میکنند. در صورتی که این قرصها به درستی مصرف شود در حدود 97 تا 99 درصد موارد مؤثر هستند. مصرفکنندهها به دو گروه منظم و نامنظم تقسیم میشوند. مصرفکنندههای منظم کسانی هستند که مصرف دارو را هیچگاه فراموش نمیکنند و هر دوز را در ساعت معینی مصرف میکنند. از خصوصیات دیگر مصرفکنندههای منظم این است که در دوران مصرف دارو به استفراغ و اسهال مبتلا نمیشوند. مصرفکننده نامنظم افرادی هستند که داروها را نامرتب مصرف میکنند. میشود حدس زد که موارد شکست در این گروه زیادتر است.
در زنانی که به صورت مرتب این داروها را مصرف میکنند امکان شکست این روش (یعنی باردار شدن) فرد یک نفر از هر هزار زن در یک سال است. این آمار در کسانی که قرصها را نامرتب استفاده میکنند بسیار بالاتر میباشد. طبق تحقیقات، در این دسته از مصرفکنندهها 50 نفر از هر هزار زن در یک سال دچار بارداری ناخواسته میشوند.
نحوه عمل
قرصهای ضد بارداری با استفاده از شیوههای زیر تغییراتی را در سیستم طبیعی رحم و تخمدانها به وجود میآورند و از این طریق اعمال اثر میکنند.
- جلوگیری از تخمکگذاری
- تغییر موکوس گردن رحم به صورتی که قدرت نفوذ اسپرم کاهش یابد. قرصها ترشحات مخاطی گردن رحم را غلیظتر و چسبناکتر میکنند.
- تغییر در لایه مخاطی رحم به نحوی که تخم لقاحیافته قابلیت لانهگزینی در جدار رحم و رشد در رحم را پیدا نکند.
فواید
کاهش خونریزی و کاهش ابتلا به آنمی فقر آهن به علت کمتر شدن خونریزی دوران قاعدگی از جمله فواید این داروها است. این داروها درد و کرامپهای عضلانی دوران قاعدگی را کاهش میدهند و سیکلها را تنظیم میکنند. کاهش خطر ابتلا به بیماری فیبروکیستیک پستان و سرطان آندومتر رحم و تخمدان و درمان کیستهای تخمدانی از دیگر اثرات مفید مصرف این داروها است. این قرصها در برابر بیماریهای التهابی لگن (یکی از علل عمده ناباروری) محافظ بدن میباشند ولی از انتقال عفونتهای جنسی جلوگیری نمیکنند. برخی از این قرصها باعث بهبودی جوشها و آکنهها میشوند. قابلیت برگشت سریع این داروها هم از علتهای انتخاب این قرصها به عنوان یکی از روشهای شایع جلوگیری از بارداری میباشد. معمولاً اندکی پس از قطع مصرف دارو، سیکلهای قاعدگی و توانایی باروری به حالت نرمال خود باز میگردد و این خاصیت برای کسانی که میخواهند یک روش کوتاهمدت برای جلوگیری از بارداری داشته باشند روش مناسبی است.
اثرات قلبی- عروقی
ارتباط بین مصرف قرصهای ضد بارداری خوراکی و بیماریهای قلبی- عروقی به دقت و به دفعات زیاد مورد بررسی قرار گرفته است. در زنان غیر سیگاری و آنها که دیابت یا فشار خون بالا ندارند هیچگونه افزایش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی- عروقی به خصوص سکته قلبی وجود ندارد. اگر چه باید برای این زنان برنامه منظمی به منظور بررسی فشار خون در نظر گرفت. چون بعضی از تحقیقات نشان داده است که استفاده از قرصهایی با دوز بالای استروژن، خطر سکته را در زنان بالا میبرد. همچنین در این تحقیقات خطر حوادث قلبی عروقی- مرگ در زنان 40 تا 44 ساله مصرفکننده قرصهای ضد بارداری خوراکی، 10 برابر بیشتر از زنان 20 تا 24 ساله مصرفکننده این قرصها گزارش شده است. با این همه شواد زیادی هم به ضرر این فرضیات وجود دارد و هنوز بسیاری معتقدند که افزایش دوره مصرف این داروها یا سابقه مصرف قبلی اینها تأثیری بر افزایش خطر سکته قلبی و ... ندارد و همچنان فشار خون بالا و سیگار از مهمترین عوامل خطری هستند که احتمال بروز سکته مغزی و سکته خونریزیدهنده را بالا میبرند. به طور کلی میتوان گفت احتمال خطر مرگ زنان سیگاری که قرصهای ضد بارداری خوراکی مصرف نمیکنند بسیار بالاتر از زنان غیر سیگاری مصرفکننده قرصهای ضد بارداری خوراکی است.
ترومبوآمبولی وریدی
آمبولی ریوی و ترومبوز وریدهای عمقی پا یکی از جدیترین مشکلات مصرفکنندگان این قرصها است. احتمال بروز این عارضه به طور کلی 15 نفر در هر 100.000 نفر در یک سال است. با این وجود در زنان مصرفکننده این قرصها ترومبوآمبولی وریدی 3 تا 6 برابر بیشتر از زنان دیگر اتفاق میافتد. احتمال بروز این مشکل با افزایش سن، چاقی و جراحی اخیر بالاتر نیز میرود. خطر بروز آن در سال اول مصرف این دارو بیشتر است و به ترکیبات استروژنی آن مربوط نمیباشد. اما در زنانی که دارای نقص مادرزادی آنتیترومبین III و جهش فاکتور لیدن V (دو تا از فاکتورهای خونی شرکتکننده در سیستم انعقاد خون- هستند احتمال افزایش انعقادپذیری وجود دارد) که احتمال بروز ترومبوآمبولی را در این زنان بالاتر میبرد، بنابراین بهتر است این افراد تنها از قرصهای پروژسترونی استفاده کنند.
ارتباط سرطان با این داروها
این داروها احتمال ابتلا به سرطان تخمدان را کم میکنند. مصرف سه ساله این قرصها خطر ابتلا را 40 درصد میکاهد و مصرف ده ساله این قرصها خطر ابتلا به سرطان تخمدان را تا 80 درصد کاهش میدهد.
این قرصها خطر ابتلا به سرطان آندومتر (لایه مخاطی رحم) را نیز کاهش میدهند. در مورد خطر ایجاد سرطان پستان توسط این داروها نیز تحقیقات متفاوت و زیادی صورت گرفته است که برخی این داروها را بیتأثیر و برخی مؤثر میدانند. اما به طور کلی توصیه میشود برای جلوگیری به موقع از این بیماری همه زنان خودشان معاینه ماهانه پستان انجام دهند و در صورت لمس توده یا احساس تغییر در بافت پستان حتماً به پزشک مراجعه کنند.
در برخی از مطالعات نیز بیان شده که مصرف این قرصها خطر ابتلا به سرطان گردن رحم را افزایش میدهد. اگر چه در سرطان گردن رحم عوامل تأثیرگذار مهمتری نیز مطرح میباشند، اما چون احتمال اندکی از این نظر مطرح است میتوان برای غربالگری و تشخیص این سرطان از پاپ اسمیر استفاده کرد.
عوارض جانبی
عوارض جانبی این قرصها دارای طیف وسیعی است ولی معمولاً این عوارض آنقدرها مشکلزا نیستند. بیشتر خانمها با شروع مصرف قرص تعداد کمی از این عوارض را تجربه میکنند ولی پس از مصرف سومین بسته معمولاً این مشکلات خودبهخود برطرف میشوند.
لکهبینی و خونریزی در حین مصرف قرصها، دو عارضه شایعی است که در اولین سیکل و در صورت فراموش شدن یا دیر خوردن یکی از قرصها اتفاق میافتد. خونریزی میتواند به خفیف یا همانند قاعدگی زیاد باشد و در هر زمانی از دوره قرصها اتفاق افتد. برای جلوگیری از این عارضه هر روز سر یک ساعت مشخص قرصها را مصرف کنید. لکهبینی معمولاً به علت استفاده متوالی از این داروها است و پس از سومین سیکل دیگر نباید اتفاق بیفتد.
حالت تهوع معمولاً به آن اندازه شدید نیست که استفراغ ایجاد کند. بهتر است قرصها را با غذا و قبل از خواب مصرف کنید. وعدههای غذایی را کمحجم و در دفعات زیاد بخورید. ویتامین 6B با دوز 50 تا 100 میلیگرم روزانه در برطرف شدن این علایم کمککننده است. در صورت دردناک شدن پستان، میزان نمک مصرفی و کافئین را کاهش دهید. در برخی زنان اندازه پستان بزرگ میشود، این مسأله نگرانکننده نیست اما در صورتی که توده یا تغییری در بافت پستان به صورت یک طرفه پدیدار شود حتماً باید به پزشک مراجعه شود.
تغییرات وزن: مصرف دارو در طولانیمدت باعث افزایش وزن به میزان 1 تا 2 کیلوگرم میشود. البته هنگام شروع مصرف دارو وزن اندکی کاهش مییابد.
تغییرات پوستی: در آغاز مصرف قرصها آکنه و جوشها افزایش مییابند ولی با ادامه دادن دارو وضع بهتر میشود. گاهی تیرگی پوست به خصوص در لب تحتانی، زیر چشمها و پیشانی ایجاد میشود و تعداد کمی از زنان نیز افزایش رشد موی صورت پیدا میکنند، اما به طور کلی این قرصها باعث کاهش موی صورت و بدن میشوند.
تغییرات خلقوخو: با مصرف این قرصها گاهی افسردگی و بیحوصلگی به خصوص قبل از زمان شروع قاعدگی به وجود میآید. ورزش و تمرینات منظم و استراحت و خواب کافی و مصرف ویتامین 6B در رفع این علایم مؤثر است.
خستگی: معمولاً بعد از 4 تا 6 هفته خودبهخود از بین میرود.
قطع یا عقبافتادگی قاعدگی: یکی از مشکلات شایع در زنان مصرفکننده قرص ممکن است خونریزی کم در حین قاعدگی یا اصلاً اتفاق نیافتادن قاعدگی باشد. این حالت به خصوص هنگامی که مصرف این قرصها با شرایط استرسزای بیماری همراه است بیشتر میشود. به طور کلی بیماری، تغییر در برنامهریزی، فعالیتها و مسافرت از جمله عواملی هستند که باعث تشدید این علایم میشوند. با این حال چون اتفاق نیافتادن قاعدگی میتواند علامت بارداری باشد، برای اطمینان بیشتر میتوانید تست بارداری بدهید.
قرصهای ضد بارداری ترکیبی
این قرصها همانطور که گفته شد ترکیبی از استروژن و پروژسترون هستند و در صورت استفاده صحیح از این داروها کارایی و اثر آنها در ممانعت از بارداری بسیار رضایتبخش است.
قرصهای ترکیبی که در بازار وجود دارند مختلفاند. ممکن است در یک بسته 28 قرص و در بسته شرکت دیگری 21 قرص وجود داشته باشد که البته فرقی در کارکرد و عملکرد آنها نمیکند. چون این 7 قرص اضافی نقشی در جلوگیری از بارداری ندارند و صرفاً برای راحتی و تنظیم بهتر زمان مصرف این داروها تعبیه شدهاند. چون در این حالت بلافاصله بعد از تمام شدن یک بسته باید بسته دیگری را شروع کنید ولی در نوع 21 قرص با تمام شدن بسته باید 7 روز صبر کرد تا قاعدگی اتفاق بیافتد و تنظیم این فاصله ممکن است کمی سخت باشد.
بهتر است منتظر بمانید تا دوران قاعدگی شما شروع شود و در اولین روز دوران قاعدگی اولین قرص را مصرف کنید. بیشتر خانمها اولین روز قاعدگی را اولین روز آغاز قرصها قرار میدهند چون میتوان به راحتی به خاطر سپرد. در اولین دوره مصرف قرص بهتر است از یکی از روشهای دیگر جلوگیری از بارداری نیز استفاده شود.
هر قرص را هر روز در ساعت معینی مصرف کنید.
اگر از بستههای 28 قرصی استفاده میکنید به هیچوجه مقدار مصرف خود را تغییر ندهید، حتی اگر هنوز در دوره قاعدگی هستید بسته جدید را آغاز نکنید و حتماً پس از مصرف یک بسته به صورت کامل به سراغ بسته بعدی بروید.
در صورت استفاده از بستههای 21 قرصی باید 7 روز پس از پایان بسته صبر کنید و سپس بسته جدید را شروع کنید.
توجه کنید در بستههای 28 قرصی 7 قرص غیر فعال میباشند و این 7 قرص باید آخرین قرصهایی باشد که شما مصرف میکنید. معمولاً کارخانههای تولیدکننده دارو بالای هر قرص یک شماره هم چاپ میکنند که نشاندهنده روز مصرف آن قرص است.
در صورتی که برای اولین بار اقدام به مصرف این قرصها کردهاید بعد از یک دوره مصرف برای بررسی و پیگیری به پزشک خود مراجعه کنید.
چنانچه پس از زایمان تمایل به شیردهی ندارید با مشورت پزشک در هفته سوم پس از زایمان میتوانید این داروها را مصرف کنید.
اگر به تازگی سقط جنین داشتهاید در صورت مشورت با پزشک در هر زمانی میتوانید شروع به مصرف این داروها کنید.
اگر بیمار شدهاید یا اسهال و استفراغ دارید باید بدانید قرصها به خوبی اثر نخواهند کرد. در این مواقع حتماً از روشهای دیگر ضد بارداری نیز استفاده کنید تا زمانی که هفت روز متوالی از بیماریتان گذشته باشد یا یک هفته اسهال و استفراغ نداشته باشید. فراموش نکنید که در تمام این مدت باید همچنان داروهایتان را مصرف کنید.
فراموشی یک نوبت قرص
اگر مصرف یکی از قرصها را فراموش کردید همان موقع آن نوبت را مصرف کنید حتی اگر یک روز گذشته باشد و در روز بعد مجبور شوید 2 قرص مصرف کنید، اما توجه داشته باشید که قرص دوم باید در همان ساعت همیشگی مصرف شود. در صورتی که بیش از 1 قرص را فراموش کردهاید با مشورت پزشک از نحوه ادامه مصرف قرصها آگاه شوید. در این مواقع باید حتماً از روشهای دیگر جلوگیری از بارداری استفاده کنید.
قرصهای ضد بارداری پروژسترونی
این قرصها فقط دارای هورمون پروژسترون میباشند و از رها شدن تخمک از تخمدان ممانعت میکنند. این قرصها قابلیت نفود اسپرم را نیز میکاهند.
نحوه مصرف
نحوه مصرف قرصهای پروژسترونی شباهت زیادی با قرصهای ترکیبی دارد و تنها در موارد اندکی متفاوت است.
در صورتی که زایمان صورت بگیرد و مادر تمایلی به شیردهی نداشته باشد میتوان با مشورت پزشک در هر زمانی این قرصها را استفاده کرد. همچنین در هنگام سقط جنین در هر زمانی با تجویز پزشک میتوان این قرصها را مصرف نمود.
در صورت فراموشی 1 قرص فوراً آن را مصرف کنید ولی اگر بیش از 1 قرص را فراموش کردهاید علاوه بر استفاده از یکی دیگر از روشهای ضد بارداری، در مورد چگونگی ادامه مصرف قرصها به پزشک مراجعه کنید.
عوامل هشداردهنده
خطر استفاده از این قرصها کم است و بیشتر این عوامل خطرزا مربوط به ایجاد لخته و کاهش خونرسانی به اندام و بافتهای مختلف است. در جعبه هر کدام از این داروها بروشوری وجود دارد که در مورد عوامل خطر و عوارض احتمالی آن داروها اطلاعاتی میدهد. قبل از مصرف دارو حتماً آن را مطالعه کنید. به خاطر داشته باشید در صورت بروز هر کدام از موارد زیر باید فوراً به پزشک مراجعه کرد:
- درد شدید شکمی
- درد قفسه سینه، کوتاه شدن تنفس و سرفه همراه با خون
- سردرد (شدید)، بیحسی یا ضعف دستها و پاها
- مشکلات چشمی (کاهش دید، تاری دید و دیدن جرقههای نورانی در چشم)
- درد شدید پا در ناحیه ران و ساق
- زرد شدن پوست و چشمها
پس از شروع داروها در صورت ایجاد سردرد ناگهانی یا تغییر در تعداد سردردهای شدیدی که سابقه آن را دارید، به خصوص در صورت بروز حساسیت به نور، اختلالات چشمی و تهوع بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
تداخل دارویی
برخی داروها اثرات این قرصها را تغییر میدهند و باعث خونریزی میان دوره و هنگام بارداری میشوند. بعضی آنتیبیوتیکها، باربیتوراتها، فنیتوئین و کاربامازپین از جمله داروهایی است که اثرات این قرصها را کاهش میدهند. بهتر است در صورت استفاده از این داروها حتماً از یک روش جلوگیری از بارداری دیگر نیز استفاده کنید. برخی از داروهای گیاهی و سنتی نیز باعث تغییر اثرات قرصهای ضد بارداری میشوند. اکثر خانمها این داروهای گیاهی و سنتی را دارو نمیدانند و هنگام مراجعه به پزشک برای دریافت قرصهای ضد بارداری در مورد مصرف این مواد چیزی نمیگویند در حالی که ممکن است به علت اثرات این مواد روش جلوگیری از بارداری با شکست مواجه شود و فرد ناخواسته باردار شود. حتماً به این موضوع نیز توجه داشته باشید.
پرسشهای متداول
چگونه میتوان تعداد دفعات قاعدگی را کاهش داد؟
هر بسته قرص ضد بارداری ترکیبی، معمولاً دارای 21 قرص فعال حاوی پروژسترون و استروژن است و 7 قرص غیر فعال که دارونما میباشند. در هفتهای که دارونماها مصرف میشود قاعدگی اتفاق میافتد. استفاده طولانیمدت و پشت سر هم قرصهای فعال، قاعدگی را به تأخیر میاندازد. در صورتی که قرصها را تا هفته 6، 9 یا 12 ادامه دهید و بعد از آن قرصهای دارونما را مصرف کنید، قاعدگی به ترتیب در هفته 7، 10 یا 13 اتفاق میافتد.
در چه سنی میتوان در برنامه سیکلهای قاعدگی دخالت کرد؟
برای مصرف این داروها محدودیت سنی وجود ندارد و منعی برای مصرف این داروها نیست. بسیاری از نوجوانانی که قاعدگیهای دردناک، نامنظم و مکرر دارند از این قرصها استفاده میکنند. آرامش و راحتی که با مصرف این قرصها حاصل میشود باعث کاهش غیبتها در محل کار یا تحصیل و افزایش توانایی ورزش کردن و بهبود کیفیت زندگی میشود.
چه مدتی پس از قطع قرصها، میتوان بچهدار شد؟
یکی از مزیتهای این قرصها برگشتپذیری سریع افراد به حالت باروری طبیعی است. پس از قطع قرصها تنها دو هفته تأخیر در شروع فعالیت نرمال ایجاد میشود. قاعدگی نیز در حدود 4 تا 6 هفته پس از قطع قرصها اتفاق میافتد.
آیا بارداری بلافاصله پس از قطع قرصها صحیح است؟
چون در پیگیریهای زمان بارداری و همچنین تخمین زمان تقریبی بارداری دانستن زمان آخرین قاعدگی و همچنین منظم بودن قاعدگیها مهم است، برای تخمین بهتر روز آغاز بارداری و روز پایان بارداری و روز تخمکگذاری بهتر است پس از قطع مصرف قرصها حداقل یک دوره قاعدگی بگذرد و سپس بارداری انجام شود.
آیا در هنگام مصرف این قرصها تست بارداری دچار اختلال میشود؟
خیر، در این مواقع نیز تست بارداری دقت بالایی دارد. اساس تست بارداری اندازهگیری هورمون مشخصی به نام گونادوتروپین کوریونیک انسانی (HCG) در ادرار و خون است. ترکیبات فعال این قرصها تأثیری بر اندازهگیری این هورمون و مقدار آن در ادرار و خون ندارند.
در صورتی که پس از چند سال استفاده متوالی از این قرص بخواهیم آن را قطع کنیم، آیا در پایان یک بسته مجاز به قطع دارو هستیم؟
با قطع مصرف این قرص در سلامت بدن شما تغییراتی ایجاد میشود، بنابراین پس از قطع مصرف قرصها باید تا مدتی انتظار خونریزی نامنظم را داشته باشید ولی میتوانید در هر زمانی که خواستید مصرف قرصها را قطع کنید.
آیا در طول دوره مصرف قرصهای غیر فعال (دارونما) امکان بارداری وجود دارد؟
خیر، مصرف قرصهای دارونما احتمال بارداری ناخواسته را بالا نمیبرد و در صورتی که مطابق دستورات قرصها را مصرف کنید تا 99 درصد در جلوگیری از بارداری مؤثر است. البته اگر بیشتر از یک دوز را فراموش کنید امکان بارداری افزایش مییابد.
آیا مصرف این قرصها بر سطوح کلسترول خون اثر دارد؟
میزان این تأثیر بستگی به نوع قرص و غلظت استروژن و پروژسترون آن دارد. استروژن موجود در این قرصها باعث افزایش سطوح HDL (کلسترول خوب) و کاهش سطوح LDL (کلسترول بد) و افزایش کلسترول تام و سطح تریگلیسیرید میشود. پروژسترون قرصهای ضد بارداری اثری معکوس دارد. در واقع قرصهایی که غلظت بالایی از استروژن دارند تغییراتی در سطوح چربی ایجاد میکنند که مفید است.
آیا آنتیبیوتیک اثرات این قرصها را کاهش میدهد؟
در مورد اثرات آنتیبیوتیکها کمی زیادهروی شده است و واقع اکثر آنتیبیوتیکها تأثیر بر عملکرد این قرصها ندارند آنتیبیوتیکی به نام ریفامپین. ریفامپین باعث کاهش اثر این داروها در جلوگیری از بارداری میشود.
البته برخی فرضیهها مشتقات پنیسیلین و تتراسایکلین را نیز مختلکننده اثرات این قرصها میدانند ولی هنوز در این مورد مطالعات دقیقی صورت نگرفته است. با این همه به علت اهمیت موضوع بهتر است در صورت استفاده همزمان دوزهای پایین این قرصها به همراه آنتیبیوتیک از یک روش جلوگیری دیگر تا پایان دوره مصرف آنتیبیوتیک استفاده کنید.
آیا قرصهای ضد بارداری تأثیری بر فشار خون دارند؟
گفته میشود این قرصها تا حدودی باعث افزایش فشار خون میشوند. فشار خون بالا در زنانی که این قرصها را مصرف میکنند با افزایش سن و مدت زمان مصرف افزایش مییابد. قرصهای ضد بارداری ترکیبی دارای پروژسترون هستند. پروژسترون باعث فشار خون بالا میشود. متأسفانه تغییر در فرمول قرصها معمولاً تغییری ایجاد نمیکند. در صورت مصرف این قرصها باید فشار خون به صورت منظم بررسی شود، در صورت داشتن فشار خون بالا بهتر است روش دیگری را جایگزین این قرصها کنید.
معیارهای WHO برای مصرف قرصهای ضد بارداری خوراکی
موارد منع مصرف مطلق (یعنی به هیچ وجه نباید از این داروها استفاده کرد):
- ترومبوآمبولی وریدی
- مشکلات دریچهای و ساختاری قلب
- بیماریهای قلبی- عروقی
- دیابت پیشرفته و پیچیده
- بیماریهای مغزی- عروقی
- سرطان پستان
- بارداری
- سردردهایی با علایم عصبی موضعی
- سابقه جراحی بزرگ همراه با بستری طولانیمدت
- شیردهی (کمتر از 6 هفته بعد از زایمان)
- فشار خون بالای 100/160
- سن بالای 35 سال و مصرف بیش از 20 سیگار در روز
موارد منع مصرف نسبی (یعنی بهتر است که از این داروها استفاده نشود):
- کمتر از 21 روز از زایمان گذشته باشد.
- شیردهی (بین هفته 6 تا ماه 6 بعد از زایمان)
- خونریزی رحمی و واژینال که علت آن مشخص نشده باشد.
- سن بالای 35 سال و مصرف کمتر از 20 سیگار در روز
- سابقه سرطان پستان که در 5 سال گذشته عود نکرده باشد.
- تداخلات دارویی (مصرف همزمان بعضی داروهای خاص)
- مشکلات کیسه صفرا
مواردی که فواید آن بیشتر از مضرات آن است (تصمیم مصرف در این موارد به عهده فرد و پزشک است):
- سردرد (شدید)
- سابقه جراحی بزرگ بدون وجود آمبولی
- دیابت ملیتوس
- بیماری سیکل سل (کمخونی) و سیکل سل هموگلوبین C
- فشار خون 100/140 تا 109/159
- توده تشخیص دادهنشده پستان
- سرطان گردن رحم
- سن بالای 50 سال
- سابقه فامیلی اختلالات چربی خون
- سابقه فامیلی سکته قلبی
در این موارد استفاده این قرصها محدودیتی ندارد:
- 21 روز پس از زایمان
- وریدهای واریسی
- پس از سقط
- سردرد خفیف
- سابقه دیابت بارداری
- خونریزیهای نامنظم واژینال بدون وجود علایم کمخونی
- سابقه بیماریهای التهابی لگن
- ابتلا به بیماری التهابی لگن یا سابقه اخیر ابتلا به آن
- ابتلا به عفونتهای مقاربتی یا سابقه اخیر ابتلا به آن
- واژینیتی که با احتمال افزایش خطر عفونتهای مقاربتی همراه نباشد.
- افراد HIV مثبت و افرادی که خطر ابتلا به ایدز دارند و بیماران ایدزی
- بیماری خوشخیم پستان
- سابقه فامیلی سرطان پستان یا رحم یا تخمدان
- ناقل هپاتیت ویروسی - فیبرویید رحمی
– بارداری
– چاقی
- بیماریهای تیرویید
- سابقه بارداری خارج رحمی
وسیله داخل رحمی یا آی. یو. دی
یکی از وسایل پیشگیری از بارداری برای مدت طولانی است که مورد تائید سازمان جهانی بهداشت بوده و در برخی از کشورهای در حال رشد، یکی از پرمصرف ترین و رایج ترینوسایل پیشگیری از بارداری محسوب می شوند.
دو نوع آی. یو. دی وجود دارد، در یک نوع مقدار کمی فلز مس و در نوع دیگر پروژستین یا فرم ساختگی هورمون پروژسترون تعبیه شده است. محل اصلی قرار گرفتن آن در حفره رحم است. این وسایل را در صورت نیاز میتوان تنها پس از یک معاینه پزشکی به کار برد. در ضمن نیازی به تصمیم گیری روزانه در مورداستفاده از آنها نیست.دخالت مصرف کننده در نحوه استفاده از آن بسیار ناچیز است.
چگونه از بارداری جلوگیری می کنند؟
وجود IUD در رحم با نامناسب کردن محیط داخل رحم مانع از بارداری می شود. التهاب مختصر ناشی از حضور این وسیله در رحم موجب آسیب دیدگی یا تخریب اسپرمها و تخمک می شود و در صورتیکه عمل لقاح انجام شود، مانع جایگزینی مناسب تخم لقاح یافته در جداره داخلی رحم خواهد شود.
آِیا در دوران شیردهی می توان از این وسیله (IUD) استفاده کرد؟
بله. با گذشت 6 هفته از زایمان، زمانی که رحم به وضعیت قبل حاملگی باز می گردد، می توان انواع آی یو دی را در رحم قرار داد بدون اینکه بر مقدار یا کیفیت شیر مادر تاثیری داشته باشد.
چقدر در پیشگیری از حاملگی موثر است؟
IUD یکی ار مطمئن ترین روشهای جلوگیری از بارداری است بطوریکه در طول یک سال از 1000 نفر استفاده کننده از این وسیله حدود 1 تا 6 نفر (بر حسب نوع IUD) باردار می شوند. این مقدار به اندازه روش دائمی بستن لوله های رحم است با این مزیت که هر زمان که فرد بخواهد، قابل برداشتن است. البته روشهایی مانند استفاده از قرص نیز ممکن است به همین اندازه یا بیشتر موثر باشند اما در صورتیکه به درستی مصرف شوند. در استفاده از IUD پزشک یا ماما آنرا قرار می دهد و کافیست هر ماه توسط خود فرد چک شود.
آیا بعد از برداشتن، بر میزان باروری من تاثیر می گذارد؟
خیر. آی یو دی را می توان در هر زمان از سیکل قاعدگی برداشت و از همان زمان هم اقدام برای بارداری را آغاز کرد. قابلیت باروری شما همانند پیش از گذاشتن IUD خواهد بود.
چگونه باید آنرا تهیه کنم؟
از آنجا که این وسیله باید توسط پزشک یا ماما گذاشته شود، شما باید به ایشان مراجعه کنید یا با مراجعه به مرکز بهداشتی و درمانی محله خود درخواست این روش را برای پیشگیری از حاملگی بنمائید.
بهترین زمان برای گذاردن آی. یو. دی در روزهای پایان عادت ماهانه است، زیرا گذاردن آن در این زمان راحتتر است و احتمال بارداری نیز وجود ندارد. اما فقط محدود به همین زمان نیست و برای خانمی که مطمئن است باردار نیست، در هر زمانی می توان آی. یو. دی گذاشت. در غیر از زمان خونریزی پریود، پزشک یا ماما برای اطمینان از باردار نبودن شما یک تست حاملگی درخواست می کند و برای اطمینان از نبود عفونت و التهاب لگنی شما را معاینه خواهد کرد. معمولا در مراجعه بعدی، وقتی که جواب آزمایش شما آماده شود، IUD را برای شما قرار می دهد.
چگونه جای گذاری می شود؟
پزشک یا ماما هنگام جای گذاری IUD از شما می خواهد تا روی تخت مخصوص معاینه بروید، سپس واژن را باز کرده و محل را استریل می کند، برای باز نگه داشتن دهانه رحم از وسیله ای استفاده می کند که ممکن است برای شما درد مختصری را ایجاد کند. پس از اندازه گیری عمق رحم، با استفاده از یک اپلیکاتور، IUD را داخل رحم قرار می دهد. در این مرحله ممکن است احساس انقباض داشته باشید.
با خروج اپلیکاتور، شاخه های T مانند ای یو دی باز می شود و دو رشته نخ نازک متصل به آن از دهانه رحم خارج شده و تا واژن امتداد می یابد. کل این مراحل بیش از چند دقیقه بطول نمی انجامد. ممکن است دردهای انقباضی مانند درد قاعدگی داشته باشید که برای کاهش آن می توانید یک ساعت قبل از یک مسکن مانند ایبوبروفن استفاده کنید.
شما باید در قاعدگی بعدی برای معاینه نزد پزشک یا مامای خود بروید. او هنگام معاینه مطمئن می شود که آیا IUD در محل خود قرار دارد و آیا گذاشتن آن منجر به عفونت نشده است؟ در ضمن این معاینه باید هر ساله تکرار شود.
آیا لازم است در آغاز مصرف از یک روش دیگر نیز برای جلوگیری از بارداری استفاده کنم؟
بله. برای اطمینان بیشتر، باید که در ماه اول بعد از گذاشتن IUD، از یک روش دیگر برای پیشگیری از بارداری استفاده کنید.
چطور مطمئن باشم که IUD در محل خود قرار دارد؟
شما باید بطور منظم حضور آنرا در محل کنترل کنید.
روش کنترل
ممکن است پزشک یا مامای شما روش کار را برایتان توضیح دهد. ابتدا دستهایتان را بشوئید. می توانید روی زمین چمباتمه بزنید (مانند نشستن روی توالت)، روی توالت فرنگی بنشینید یا فقط یک پا را روی صندلی بگذارید. سپس انگشت خود را داخل واژن ببرید تا جایی که دهانه رحم را لمس کنید، در این حالت باید انتهای دو نخ را لمس کنید. کافیست آنها را با نوک انگشتتان لمس کنید؛ نباید زیاد دستکاری کنید!
اگر نتوانید محل نخها را تعیین کنید یا اگر خود IUD را لمس کردید باید به پزشک یا مامای خود مراجعه کنید. در این مدت باید از یک روش مطمئن دیگر برای جلوگیری از بارداری استفاده کنید. چون وقتی آی یو دی در محل مناسب خود در رحم نباشد، در پیشگیری از حاملگی موثر نیست.
اگر شما نتوانید نخها را لمس کنید و پزشک یا ماما هم نتواند در معاینه آنها را پیدا کنی، باید از سونوگرافی استفاده کرد تا مشخص شود آیا IUD در محل خود قرار دارد یا بیرون آمده است. در 2 تا 8 درصد خانمها IUD در طول یک سال اول بیرون می آید. این احتمال در خانمهای با سن کمتر از بیست سال، آنها که هرگز باردار نشده اند، افرادی با خونریزی قاعدگی خیلی زیاد یا پریودهای دردناک همراه با کرامپ شکمی، بیشتر است.
اگر IUD شما بیرون آمده باشد می توانید دوباره اقدام به گذاشتن IUD کنید. اما 30% احتمال خروج مجدد آن وجود دارد.
زمان کنترل
بهتر است در یک ماه اول هر هفته و سپس هر ماه وجود آنرا بررسی کنید. بخصوص بعد از خونریزی پریود زمان مناسبی است زیرا احتمال اینکه IUD طول خونریزی قاعدگی بیرون بیاید بیشتر از سایر اوقات است.
چگونه برداشته می شود؟
زمانی که باید IUD شما برداشته شود، پزشک یا ماما مشابه آنچه برای گذاشتن توضیح داده شد عمل می کند. نهایتا با یک گیره نوک نخ ها را گرفته و آنرا بیرون می کشد. بازوهای T مانند آی یو دی که انعطاف پذیر هستند، خم شده و از دهانه رحم خارج می شوند. در این زمان ممکن است شما احساس انقباض داشته باشید. اگر بخواهید به استفاده از IUD برای پیشگیری از بارداری ادامه دهید، در همین جلسه برای شما IUD جدیدی گذاشته می شود.
اگر تصمیم به بارداری داشته باشید، هر زمان از سیکل قاعدگی که آماده باشید می توان IUD را خارج کرد. اما اگر بخواهید با یک روش دیگر ادامه دهید، بهتر است این موضوع را با پزشک یا مامای خود مطرح کنید. شاید بهتر باشد آنرا پس از شروع (مثلا قرص) بردارید تا از تاثیر روش دوم مطمئن شوید.
IUD چه تاثیری بر قاعدگی دارد؟
خونریزی قاعدگی طولانی تر و بیشتر می شود و ممکن است دردهای دوران قاعدگی نیز تشدید شود. در موارد استفاده از IUD حاوی مس ممکن است خونریزی بقدری شدید باشد که برای جلوگیری از کم خونی تجویز آهن لازم باشد.
البته در انواع حاوی پروژستین پس از گذشت چند ماه مقدار و زمان خونریزی قاعدگی بشدت کاهش می یابد.
عوارض جانبی استفاده از IUD چیست؟
معمولا عارضه جانبی استفاده از IUD زیاد نیست. در انواع حاوی پروژستین ممکن است آکنه، سردرد، درد و سنگینی در پستانها و افسردگی بروز کند که با گذشت زمان بهبود می یابد. این عوارض مشابه سایر روشهای هورمونی پروژستین تنها هستند و بعلت کمتر بودن مقدار این هورمون در خون استفاده کنندگان از IUD، شدت عوارض نیز کمتر از سایرین است.
آیا استفاده از آن مزایایی برای سلامتی دارد؟
پزشکان استفاده از انواع حاوی پروژستین را بعلت کاهش خونریزی قاعدگی، در افرادی که پریودهای شدید و دردناک دارند توصیه می کنند. این موضوع خطر ابتلا به کم خونی فقر آهن را در این افراد کاهش می دهد.
بعضی از مطالعات نشان داده است که استفاده از IUD خطر ابتلا به سرطان رحم را نیز کاهش می دهد.
آیا استفاده از آن مخاطراتی دارد؟
در هفته های اول پس از گذاشتن IUD خطر ابتلا به بیماری التهابی لگن (PID) وجود دارد. در این بیماری ممکن است عفونت در رحم، لوله های رحمی و تخمدانها انتشار پیدا کند و منجر به اختلالاتی شود که فرد را برای بارداری آینده دچار مشکل نماید. در موارد نادر این بیماری ممکن است کشنده باشد. بنابراین بررسی از نظر عفونت لگنی اولین و مهمترین دلیلی است که فرد باید در فاصله چند هفته تا یک ماه بعد از گذاردن IUD به پزشک یا ماما مراجعه نماید. این بیماری در صورت تشخیص به راحتی با آنتی بیوتیک قابل درمان است و هر چه زودتر تشخیص داده شود، عوارض درازمدت آن کمتر خواهد بود.
در موارد اندکی ممکن است علیرغم داشتن IUD حاملگی اتفاق افتد و در اینصورت احتمال قرار گیری تخم در خارج از رحم و بروز بارداری خارج رحمی بیشتر خواهد بود. این وضعیت بسیار جدی بوده و نیاز به اقدام درمانی سریع دارد.
بندرت پارگی رحم در حین گذاشتن IUD رخ می دهد و خونریزی و آسیب جدی را موجب می شود که می تواند منجر به اقدام جراحی برای درمان شود.
چه کسانی نباید از این وسیله استفاده کنند؟
در درجه اول خانمهایی که احتمال می رود باردار باشند. بعلاوه شما نباید از IUD بعنوان یک روش پیشگیری از حاملگی استفاده کنید اگر یکی از شرایط زیر را داشته باشید:
• ابتلا به التهاب و عفونت لگنی یا سابقه ابتلا به آن در 3 ماه گذشته
• ابتلا کنونی به یکی از بیماریهای مقاربتی یا بودن در معرض خطر ابتلا به آنها
• عفونت چرکی دهانه رحم که در آن التهاب دهانه رحم به سادگی منجر به خونریزی شده و ترشحات موکوسی همراه با چرک دارد.
• ابتلا به عفونت پس از زایمان یا عفونت پس از سقط، یا سابقه ابتلا به آن در سه ماه گذشته
• خونریزی واژینال غیر معمول با علت نامشخص
• ابتلا به سرطان رحم
• وجود فیبروم یا اختلالات ساختمانی رحم که گذاشتن IUD را ناممکن می کند
• بعلاوه شما نمی توانید از انواع حاوی پروژستین استفاده کنید اگر مبتلا به سرطان پستان یا بیماریهای کبدی باشید و نیز نباید از انواع حاوی مس استفاده کنید اگر به فلز مس آلرژی داشته یا مبتلا به بیماری نادر ویلسون باشید.
چه علائمی نشان می دهد که مشکل پزشکی ناشی از مصرف IUD ایجاد شده است؟
نشانه های خطری که باید در حین مصرف IUD نسبت به آنها هوشیار باشید عبارتند از:
درد شدید یا تیرکشنده در لگن یا پائین شکم، تب بدون علت مشخص، ترشحات غیر معمول یا با بوی تعفن، زخم و ناراحتی در واژن، درد در حین مقاربت، لکه بینی یا خونریزی بعد از نزدیکی یا در فاصله بین دو پریود، خونریزی شدید یا طولانی.
با مشاهده هر یک از علائم فوق باید سریعا با پزشک یا مامای خود تماس بگیرید. همچنین اگر مشکوک هستید که حامله باشید، مثلا با تاخیر طولانی در پریود و وجود علائمی چون حساسیت در پستانها و ویار، حتما با پزشک یا مامای خود تماس بگیرید.
موارد دیگری که در صورت مشاهده باید با پزشک یا مامای خود تماس بگیرید عبارتند از:
• زمانی که IUD شما بیرون آمده،
• اگر انتهای نخها را لمس نمی کنید، حتی در مواردی که بنظر می رسد موقعیت نخها نسبت به همیشه تغییر کرده و بلندتر یا کوتاهتر شده،
• اگر شما یا همسرتان در حین آمیزش چیزی را در انتهای واژن احساس می کنید،
• و وقتی حدس می زنید ممکن است در معرض ابتلا به بیماریهای مقاربتی قرار گرفته اید، حتی اگر هیچ علامت مشخصی نداشته باشید.
استفاده کنندگان انوع حاوی پروژسترون علاوه بر موارد فوق باید در صورت ابتلا به یرقان یا زردی و بروز سردرد شدید یا میگرن نیز با پزشک خود تماس بگیرند.
اگر همراه با داشتن IUD باردار شوم، چه می شود؟
در صورت وقوع حاملگی، اولین نکته ای که پزشک یا مامای شما می خواهد بداند این است که بارداری خارج رحمی در شما اتفاق نیافتاده باشد. برای این کار او شما را معاینه داخلی کرده و برایتان آزمایش خون و سونوگرافی درخواست می کند.
اگر بارداری نابجا وجود نداشته باشد، شما می توانید تصمیم بگیرید که به حاملگی خود ادامه دهید. در اینصورت اگر انتهای نخ ها مشخص باشد IUD شما بدون اقدام تهاجمی خارج می شود. اگر چه خارج کردن وسیله بندرت موجب سقط می شود، اما بهتر از نگه داشتن آن است زیرا خطر سقط بعلت عفونت را بالا می برد و سلامتی شما و جنین را بشدت به مخاطره می اندازد.
آمادگی برای بچه دار شدن زوجین
آمادگی برای بچه دار شدن زوجین
هوش و توانائی ذهنی از مواردی است که هــم ژنتیک و هــم محیط اجتماعی بــه آن وابسته است.هنگام ازدواج باید توجه کرد همسری را انتخاب نمود که از نظر هوش و فهم درسطح نرمالی باشد .
این موضوع در مورد مــــادر که محیط رشد را در دوران جنینی فراهم میکند و هم از نظر تربیت دارای نقش هائی است که از عهدۀ پدربرنمی آید تاکید بیشتری شده است و تحصیلات زوجین نیز مهم است .
افراد فامیل چون ژنهای مشابه دارند پیدایش خصوصیات نــا مطلوب در جنین آنـــــها بیشتر است ، این در مورد خصوصیات خوب نیز صدق میکند .
زوجین باید بـا درایت و بـرنامه ریزی تصمیم بـه بچه دار شــدن بگیرند . داشتـن فـــرزند و پــرورش آن یک شغل 24 ساعتـه است . متأسفانه بسیاری از حــاملگی ها ناخواسته است و زنـان هنگامـی متوجـه آن میشوند کــه مرحلـه تشکیـل سیستمهای عصبی و عـروقی و قـلبی گذشته و به عبارتی دوران طلائی را جهت پیشگیری ازبرخی ناهنجاری ها از دست داده اند برای داشتن فرزند سالم وجود توافق اخــلاقی بین زوجین و داشتن زندگـی آرام و استطاعت مالی و وقت کافی لازم است همچنین سلامت جسم و روان زوجین و داشتـن اطلاعات کافی در مورد حاملگی و پرورش کودک از ضروریات است .
به نظر دین مبین اسلام جهت فرزند دار شدن قصد قـربت و رضای خـــــــدا را باید در نظر داشت . آرامش در زندگـــی باید وجود داشته باشد چـــون باعث گردش خون طبیعی در بدن میشود . غذای حرام در روح و روان کودک تأثیر بد میگذارد .
مراقبتهای قبل از بچه دار شدن شامل 3 مورد میباشد .
• سلامت جسمی زوجین
• سلامت روحی آنها
• وضعیت اقتصادی مناسب
سلامت جسمی زوجین
اولین قدم ، مشاوره قبل از بارداری است واین کارتوسط پزشکان وپرسنل اموزش دیده نظام بهداشتی که عهده دار مراقبت های بارداری وتنظیم خانواده هستندانجام می شود.
بهترین زمان مشاوره ، هنگام مراجعه زنــــــــان جهت گرفتن خدمات قبل از ازدواج واولین ویزیت بعد ازازدواج است.
قبل از بارداری بــــرای اطمینان از سلامت جسمی در خانمها بــاید مشــــاوره پزشکی انجام شودواین درحدود 6-3ماه قبل از بارداری است.
بررسی ها شامل بیماریهــای قبلی وکنونی وبیماریهایی مـــی شود که زوجین از آن اطلاعی ندارندوهمچنین تاریخچه بیماریهای فامیلی .
مشاوره قبل از بارداری بیماریهایی را کـــه زن ممکن است از آن اطلاعــــی نداشته باشد و ریسکهایی را برای مادر و جنین دردوران بارداری ایجاد کند مشخص می نماید.
موانع برای مشاوره قبل از بارداری
شایع ترین مانع این است که بسیاری از حاملگی ها هنوز نــــا خواسته است و زمانی کــــه حاملگی صورت می گیرد ارزیابی ومشاوره بسیار مشکل است . در ایالات متحده آمریکــا از 6 میلیون حاملگی نیمی از آن نا خواسته است.
دومین علت شـــایع این است که بیشتر خانمها ارزش وفـــواید مشاوره قبل ازبـــارداری را نمی دانند . خانمها فکر می کنند که یک بچه سالم به دنیا خواهند آورد وهرگز به این مسئله فکر نمی کنند که ممکن است غیرازاین باشد . خانمها تصور نمیکنند که سابقه بیماریهایشان میتواند اختلالاتی را برای رشد جنین ایجاد کند.
سومین مانع برای مشاوره قبل از بارداری مسئله اقتصادی است.یعنی نداشتن بیمه پزشکی در صورتی که زنان ، پزشک خود را از بـــارداری آینده مطلع سازند براحتی مــی توانند اطلاعات کافی را درمورد آن بدست بیاورند.
مراحل مشاوره
بررسی سلامتی تمام ارگــانهای بدن برای مثال داشتن پـاپ اسمیر ومعاینه پستانها همچنین داشتن وزن ایده آل حتی سلامت دندانها وغیره حتی مشاوره شغلی در مــورد زنانی که در محیط کار خود با عوامل مختلف عفونی ومواد شیمیایی وصنعتی سروکار دارند لازم است این مشاوره در مورد شغل پدر نیز مهم است.
بررسی تاریخچه بیماریهای فامیلی در بسیاری از مراکز پزشکی با پرکردن پرسشنامه ای و ادرارجهت بررسی کم خونی وعفونت لازم است.CBC آغاز میشود . آزمایش
مادران زیر هجده سال باید هوشیار باشند.خانواده هایی که سابقه بیماریهای ارثی فامیلی یا ازدواج های فامیلی نزدیک دارنـــد و همچنین ازدواج در سنین بالا باید توجــه بیشتری به مشاوره داشته باشند. سابقه سرطان های متعدد در خانواده نیز مهم است.
سوء تغذیه مادر - حاملگی های متعدد با فاصله کم وکم خونی ها مــی توانند یک بارداری پرخطررا به دنبال داشته باشند.سابقه سقط های مکررومرده زایی وتولد نوزاد ناهنجارنیزاز موارد مشاوره است.
دربیمـــاریهای زمینه ای مزمن و متعاقب آن مصــرف داروهــای خــاص ، شیمی درمانی
و رادیوتراپی نیز مهم است.
زوجین باید از خطرات وعوارض بیماری خود و نحوه اداره آن آگاهی داشته باشند مــانند نارسایی کلیه وصرع و دپرسیون و اسکیزوفرنیا.
وضعیت ایمنی مادر بر علیه برخی از بیماریهای عفونی که می تواند ناهنجاری در جنین ایجاد کند باید مشخص شود مانند سرخجه وهپاتیت.
وقتی خانمی زمینه ای برای یک بیماری دارد ممکن است که ریسک هایی را برای حاملگی ایجاد کند درنتیجه باید پیگیری ودرمان شود مانند دیابت وریسکهای آن برای حاملگی.
زنان دردوران بارداری موظف می شوند که مراقب سلامتی وعادت هـای زندگیشان باشند.
آنها باید از مصرف الکل وداروها بدون اجازه پـزشک خود امتنــاع ورزند ( الکل باعث و ودر نتیجه باعث نرمی استخوان وهمچنین خرفتی و کم هوشی طفل میشود.Dکمبود ویتامینمادر باردار باید استراحت کافی داشته باشد و ورزش را درحد مجاز انجام داده و از استرس بپرهیزد . بعضی از پزشکان ویتامین رابرای قبل از بارداری جهت افزایش سلامت مادران توصیه میکنند.
نتیجه
مشاوره قبل از بارداری وارزیابی و بررسی بیماری ها کمک بزرگی برای زنـان دردوران باروری و بچه ای که متولد می شود دارد . توجه به مسائلی کـــه می تواند کنتـــرل گردد و مسائل ذکر شده در قبل شانس زن را برای داشتن یک حاملگی داخل رحم نرمال و یک بچه ســالم ایجـــاد می کند علاوه بــر آن پزشک از ریسک هــا و بیماری هــا و مشکلات قبل از بارداری آگاه شده وبهتر میتواند دردوران بارداری آنها راکنترل کند.
خانمهایی که در فکر بارداری هستند قبل از کنــار گذاشتن روش جلوگیـــری باید به پزشک خود مراجعه نمایند.
مشاوره قبل از بارداری یکی از با ارزشترین ومفیدترین دخالتها در پزشکی نویــن است که می تواند به طور بی نظیری شـانس یک حاملگی موفقیت آمیـــز را بـــالا ببردومیزان مرگ مادر و نوزاد را کاهش دهد.
مراقبت های روحی
در فـرهنگ شرقی هـا مخصوصـا در ایران زوجین بلافــاصله پس از ازدواج بچــــــه دار می شوند درصورتی که لازم است مدتی بگذرد تا عشق وعلاقه بین زوجین بوجود بیاید و توافق اخلاقی بیــن انها مشخص شود. در صورتیکه ثابت شــود میتوانند زندگی راحتی در کنار هم داشته باشند آنوقت میتوانند در مورد داشتن فرزند اقدام نمایند.
حاصل یک زندگی با عشق وعلاقه همراه با آگاهی کامل زوجین از وظایف خود درزندگی مشترک وعمل به آن فرزندی خواهد بود سالم که میتواند انسانی متعالی شده وبرای خانواده و جامعه مفید واقع گردد.
زن بـاردار بسیــار شکننده وآسیب پذیراست و به دلیـل افزایش نیازهـای عاطفی زن درایـن دوران و افزایش احساسات و وابستگی وی به همسرحمایت و توجه و محبت بیشتر همســر را می طلبد.مرد باید قبل از پدر شدن به این مسائل کاملا آگاهی یافته ومحبت وهمراهی در تمام دوران بارداری وبعدازان را تمرین نماید . آقایان باید قبل از بچه دار شدن یک ازمون از واقعیت داشته باشند وخود را جای همسرشان گذاشته وتصور کنند که تقریبا یک سال نه کیلو بار را با خود حمل کنند و یا فرزند یکی از اقوام را نگهـــداری کنند تـــا متوجه شوند زندگی با یک نوزاد دارای چه مشکلاتی است.
محیط نامساعد خانه بسیاری از خانمهای باردار را در معرض تهاجم جسمی وعاطفی قرار می دهد واسترس ناشی از آن ومواد مترشحه بدنبال آن اثر مستقیم بـــــر روی مغز جنین در حال تکامل دارد.
بعضی مادران جوان تصور میکنند که حامله شدن موجب تغیرشکل اندام آنها میشود آنها باید بدانند که با ورزش وتغذیه مناسب به حالت عادی برمیگردند.
بعضی از خانمها از ناهنجاری جنین ترس دارنــد باید بدانند کـــــه هشتاد درصد ناهنجاریها دراثر مصرف داروهای خاص و اشعه های غیر مجاز و یا بیماریهای مصری وعفونی مثل سرخجه اتفاق می افتد علاوه براین با سونوگرافی سه بعدی آمینو سنتز(نمونه گیری از مایع جنین ) میتوان این مسئله را مشخص کرد.
تغییرات روحـــی و احساسی شامل پـــدر نیز می شود و اکثـــراً مورد غفلت قـرار میگیرد تغییرات مادر کاملا واضح و قابل فهم است زیرا مادر ارتباط مستقیم بــا جنین داشته و این مشارکت کاملا مشخص می باشد ولی در مورد پدر این طور نیست.
برای پدر سئوالاتی مطرح میشود که آیا می تواند با افزایش تعداد افراد خانواده حمایت مالی وعاطفی کافی داشته باشد؟ می تواند نیاز جدی همسرش را دردوران بارداری تأمین کند؟
در عین حال نگران سلامتی فرزند وهمسرش نیز می باشد.
تمام تغییرات جسمی و روحی بر سلامت جنین اثر می گذارد بسیاری از عوامل مثل ســـن بالای پدر( باروری کاهش می یابد ) تغذیه نامناسب واسترس و بیماریهای پـدر روی جنین اثر دارد . تغذیه اثر مستقیم برروی اسپرم دارد . حتی شغـل پدر واحیانا تماس با سموم نیز برروی باروری وکیفیت آن اثردارد(سموم کشاورزی)حتی بیماری روحی نیزمثل افسردگی بر اسپرم اثر می گذارد . بنابراین خواب کافی و تغذیه مناسب و ورزش و تمرکز و تمرین تنفسهای عمیق برای کاهش استرس به زوجین کمک می کند . قبل از بارداری زوجین باید از خداوند بخواهند که اولاد صالحـــی به آنها عطا نمایــد وهمچنین در امر تربیت او موفق باشند.برای داشتن یک فرزند بهتر خوب است که زوجین درحین آمیزش با وضو بوده وبه یاد خدا باشندچون یاد خدا باعث آرامش بوده وبرجنین اثر خوبی دارد . بهتراست درشرایط روحـــی وجسمــی خسته آمیــزش انجام نشود چون رغبت ومیل جنســی قوی در هوشمندی وقدرت جنین موثراست.
پیش از بچه دار شدن وضو بگیرند ویا عبادت خاصی انجام دهند . تلاوت آیه نور قبـــل از بـاردار شـدن بسیـار مفید است درحین آمیزش مست نباشند و از غــذای حلال استفاده کرده باشند.آمیزش با شکم پر در معرض اشعه خورشید نباشد ( به علت اشعه گاما ) درزمانهای کسوف وخسوف و بادهای تندو زلزله به دلیل اشعه مجهول آمیزش انجام نشود . دردوران قاعدگی نباشد درجایی که کودکی هست ویا درپشت بام یا زیر درخت نباشد.
داشتن انگشتری که در آن ذکر خدا یا چیزی از قرآن باشد خوب است آمیزش باید فقط بـا فکرو توجه به همسر خود باشد.
وضعیت اقتصادی
شکی نیست که حداقل رفاه و امکانات اقتصادی برای خانواده لازم است تا قادر به تولید مثل و برآوردن نیازهای زن درهنگام حاملگی وسپس نیازهای اولیه کودک و سایر دوران باشد.
دکتر رهبر
www.motaharfamily.com